Bert Kruismans is chroniqueur op de RT BF-radiozender ‘Première’, journalist en comedian. Als humorist gooit hij zijn volle talent ertegenaan om barrières te slopen. Hij stelt de kwaliteiten, zwakheden en gemeenschappelijke punten van Vlamingen en Walen in het licht… in de twee talen. Met zijn voorstelling ‘La Flandre pour les nuls’ (Vlaanderen voor dummies) trekt Bert, de nieuwe koning van de Belgische humoristen, door Wallonië. Hij is gek op Wallonië en zijn Walen.

Zoals zoveel Vlamingen en Nederlanders bent u een fan van de Ardennen. Hoe verklaart u die aantrekkingskracht?
Er is daar ruimte zat. Vlaanderen en het centrum van Nederland zijn overbevolkt. Nederlanders en Vlamingen vinden in Wallonië nog de uitgestrektheid die synoniem is van minder stress, door het feit dat er meer ruimte is. ‘Wallonië heet u welkom’ is niet zomaar een cliché. Ik speel vooral in Nederland, en daar zie ik dat het een erg strikt, gereguleerd land is. Ik heb daar niet hetzelfde gevoel van vrijheid dat me overvalt als ik in Wallonië speel. En vooral in de Ardennen. Dat heeft ook zijn nadelen. Neem nu het autorijgedrag van de Walen, dat is nog net iet s gewaagder dan dat va n de Vlamingen, en zeker als je het vergelijkt met de Nederlanders. Gelukkig is er in Wallonië dus ruimte zat (lacht).

Maar die verschillen hebben met de godsdienst te maken?
Zo is het. Als ik in Nederland onder de Maas en de Rijn ben, in Brabant of Limburg, waar de bevolking hoofdzakelijk katholiek is, dan heb ik bijna het gevoel dat ik thuis ben. Maar daarboven is het toch iets anders. Een ander voorbeeld. Mijn voorstellingen beginnen meestal om 20.30 uur, een uur waarop het in Nederland allemaal begint. In Vlaanderen is dat twintig voor acht. En in Wallonië zou ik toch vaak moeten wachten tot kwart voor! (lacht). Als ik in Wallonië ben, heb ik soms het gevoel dat ik een man uit het Noorden ben. Maar a ls i k in Nederland kom, ben ik een man uit het Zuiden.

Welke indruk hebt u over de Walen?
Het zijn erg hartelijke mensen, Latijnser dan de Vlamingen. Als ze boos zijn, zijn ze dat toch wel een paar seconden lang, en zelfs een paar minuten. Ik ben gek op Wallonië. Een paar weken geleden heb ik een aantal dagen in Nederland gespeeld, en daaarna ben ik in Remicourt geland. Ik werd er zoveel hartelijker onthaald. In Nederland is er bijvoorbeeld geen maaltijd voor de ploeg van de voorstelling. Je moet ‘je plan maar trekken’, zoals wij dat zeggen. Zoiets kun je je bij ons gewoon niet voorstellen. Het zijn niet altijd de meest verfijnde maaltijden, maar de bedoeling is er. Samen eten is voor een Belg van het grootste belang. Wij communiceren via het voedsel en de maaltijd. De Nederlanders communiceren te veel met woorden. Het is een cliché, maar wel waar: wij Belgen zijn bourgondiërs.

Wat wijn betreft, zal een Waal bourgogne drinken en een Vlaming bordeaux. Maar dat heeft meer te maken met de handelsroutes en de geografische nabijheid dan met smaakverschillen.

Als je kijkt wat een Belg in zijn maag heeft, weet je waar hij vandaan komt?
En je merkt dat de verschillen minimaal zijn. Wat wijn betreft, zal een Waal bourgogne drinken en een Vlaming bordeaux. Maar dat heeft meer te maken met de handelsroutes en de geografische nabijheid dan met smaakverschillen.

Zit een Waalse premier tussen twee vuren?
Op communautair vlak legt de premier op dit moment een foutloos parcours af. Hij doet zijn best in het Nederlands en wordt er dag na dag beter in. Dat is noodzakelijk. Het is heel belangrijk dat een Franstalige zich in het Nederlands tot de Vlamingen richt, ook al is het op een onbeholpen manier. Want zo laat hij zien dat hij de sociale geschiedenis van de regio kent. Iedereen wil de indruk hebben dat de andere zijn taal probeert te spreken, zelfs als dat stuntelig gebeurt. En ik weet dat Franstaligen dat niet durven, omdat ze het idee hebben dat je een taal maar mag spreken als je ze perfect beheerst. Het respect voor de taal is heel belangrijk, soms zelfs te belangrijk. Franstaligen kijken niet op onze taal neer, ze zijn bang om belachelijk over te komen. Als een Vlaming in Spanje met vakantie is, brabbelt hij wat camping- Spaans om zich verstaanbaar te maken. Ook daar zal hij ‘zijn plan trekken’.

U bent afkomstig uit Aalst, een stad die beroemd is om haar carnaval. Is Wallonië ook een carnavalstreek?
Ja, natuurlijk. Met Binche, Malmédy, Eupen… Wallonië heeft een folkloristische kant, in die zin dat volgens mij de Walen trouwer lijken te zijn aan hun gewoonten en tradities. Walen zijn meer gehecht aan hun verleden. Dat zou kunnen worden begrepen als een zekere vorm van inertie. Ook in de humor. Er zijn af en toe wel nieuwe gezichten, maar je hebt soms de indruk dat sommigen er al sinds 14-18 zijn. Het zijn altijd François Pirette, Marc Herman of de broers Taloche die succes hebben... In Vlaanderen is er sneller verandering.

U hebt de eindronde gehaald van ‘De slimste mens ter wereld’, een erg populaire quiz op de VRT . Ook Bart Dewever heeft daaraan deelgenomen en bijna gewonnen. Had u hem graag uitgedaagd?
Ja, waarom niet? Vooral aan Franstalige kant hadden er veel de match Bart-Bert willen zien. Ik heb hem kort na mijn overwinning in de eindronde ontmoet. Hij heeft me toen in alle bescheidenheid toevertrouwd dat hij geen enkele kans had gehad om tegen mij te winnen. Ik heb hem geantwoord dat hij volkomen gelijk had (lacht).

Ziet u de Waalse toekomst met of zonder de Noordzee?
Met, maar zal dat in Blankenberge of Duinkerken zijn?

Wat is voor u, als Vlaamse socioloog die Wallonië bestudeert, tot nu toe de grootste ontdekking?
Dat er heel sterke banden zijn tussen Vlaanderen en Wallonië. Toen ik bijvoorbeeld in Soumagne optrad, kwam er na de voorstelling een oude heer naar me toe, die me in onvervalst West-Vlaams toevertrouwde dat hij uit Ieper afkomstig was. En hij is schepen (wethouder) in Soumagne. De media zwijgen erover, maar er zijn veel mensen die na binnenlandse migratie of een gemengd huwelijk in het andere landsgedeelte zijn gaan wonen. Daar lees je nooit iets over. Waar ik ook in Wallonië optreed, er zitten altijd Vlamingen in de zaal.

Hoe legt u uit dat cyclocross in Wallonië geen succes heeft? We hebben nochtans ook aardappelvelden.
(Lacht). De Walen waren, vroeger althans, sterker in rally of motorcross. Dat is ook logisch. In Wallonië is er veel ruimte en je kunt lawaai maken zonder je buren te storen. En in de Ardennen schiet je met een fiets niet op. Er zijn te veel berghellingen (lacht). De Vlaamse wielrenners profiteren van het vlakke landschap en het milde weer. In Elsenborn ga je niet fietsen als het min 20 is.

Voelt u verwantschap met de ploeg van ‘Sois belge et tais-toi’?
Op humoristisch gebied zijn de thema’s wel universeel, maar aan Franstalige kant lijkt alles me liever en minder wreed dan in Vlaanderen. De ploeg van ‘Sois belge…’ heeft een totaal andere gevoeligheid dan ik. Ze hebben duidelijk een andere kijk op België. Maar wat we gemeenschappelijk hebben en typisch Belgisch blijkt te zijn, is de vrijheid om met alles en iedereen te lachen. Er is niemand die te belangrijk is. In Frankrijk krijg je de indruk dat iedere politicus in wezen een president is. De Belg is zachtmoediger. Voor een Belgische politicus is de dorpsstraat dichterbij dan de Wetstraat. In onze dorpen hebben we geen Maarschalk-zus- of Generaal-zo-straten. Wij hebben geen Koninkrijk-België-plaatsen, maar wel kerkstraten, dorpsstraten, zelfs kerkhofstraten. Wij zijn bescheidener.

Wat vindt u grappig aan Wallonië?
Iedereen is wel ergens voorzitter van. Titels lijken hier veel belangrijker. Dat is een beetje de Franse inslag.

www.kruismans.com

Berts favoriete plekken in Wallonië

• Rochefort voor zijn festival van de lach, de mensen die ik er ken, en de RAVeL (netwerk van wandel- en fietspaden), waar ik graag ga fietsen.
• Ik hou ook van het post-industriële Wallonië. In de zomer vertrek ik op een Vlaamse fietsroute aan de Dender en kom ik in het Waalse Lessen uit. Ik hou veel van Henegouwen, met zijn kanalen en sluizen en de scheepsliften van het Centrumkanaal.
• Ik hou ook van La Roche, Bouillon et de streek van Couvin die ik in de zomer heb ontdekt toen er een stormloop op de kust was… de rust die je daar vindt.

Bio Express

1966 → Hij wordt geboren onder de naam Bert Hilda Van der Cruyssen
2004 → Hij is ‘de allerslimste mens ter wereld’ (VRT)
2002-2007 → Hij speelt solo, in ‘Vlaanderen’ en in Nederland met Kruismans vraagt zich af, Ratrace, België voor Beginners en Wereldberoemd in Vlaanderen
2009 → Hij is de eerste Vlaamse humorist die de taalgrens over– steekt met een Franstalige show ‘La Flandre pour les nuls’. Een eerste voorstelling is goed voor de Prix des Cafés-théâtres’ op het Festival International du Rire de Rochefort
2011 → Publicatie van het boek ‘Foert Non Dì Dju’, Kroniek van de langste regeringscrisis in de geschiedenis, met teksten van Bert en tekeningen van Pierre Kroll. Hij duikt ook op als columnist in Matin Première (RTBF)

‘La Flandre pour les nuls’

Maar… de redding is nabij. Bert Kruismans, een van de bekendste Vlaamse komieken heeft een opdracht… in Brussel en Wallonië. In zijn show ‘La Flandre pour les nuls’ graaft hij naar de ziel van het vlakke land dat het zijne is.

In zijn eigen Frans probeert Bert Kruismans de vooroordelen te nuanceren over de leden van zijn stam. (‘Wij, Vlamingen, wij zijn niet arrogant, we zijn rijk! Dat is niet hetzelfde.’)

Hij geeft bv. ook een hele reeks tips voor al wie nog naar Vlaanderen durft te gaan. (‘Jullie zijn altijd welkom maar jullie moeten zich integreren. Geen paniek, je moet geen onberispelijk Nederlands spreken. Dat doen wij trouwens ook niet’.)

Bert ontdekte zelfs dingen die Walen en Vlamingen gemeen hebben zoals de barbecue. (‘Of vrij vertaald ‘Ach, de barbecue, de Belgische eendracht mag een lachertje zijn, we eten wat dezelfde pot schaft!’)

Als een echte Flandrien doet hij zijn Ronde van Wallonië en België en stad na stad, dorp na dorp, probeert hij u te overtuigen en te laten houden van de landgenoten die u niet kent.

In Vlaanderen noemde men hem de laatste Belg en eenmaal op scène bewijst Bert dat dit een compliment is.

‘La Flandre pour les nuls’, is het eerste spektakel in het Frans van deze Vlaamse komiek die hiervoor samenwerkte met Bruno Coppens. Hij won met zijn avant-première de ‘Prix des Cafésthéâtres’ op het ‘Festival International du Rire’ van Rochefort in 2009. De officiële première vond later plaats in december 2009 met 13 uitverkochte voorstellingen in Watermaal-Bosvoorde!

van en met: Bert Kruismans
regie: Peter Perceval
producent: asbl Drie Pees
artistiek advies: Bruno Coppens