Het Naamse mkb-bedrijf Vésale Pharma gokt op probiotica als nieuwe vorm van geneeskunde

en streeft ernaar om over enkele jaren de nummer één van de wereld te zijn.

Ze zijn met honderdduizend miljard en gaan ons hele leven met ons mee, voornamelijk voor ons eigen bestwil. We noemen ze probiotica. Deze bacteriën, die de meeste van onze organen bevolken, zouden het begin kunnen zijn van een ingrijpende verandering op therapeutisch en preventief gebied. Een jong Waals mkb-bedrijf heeft zich opgeworpen als hun voorvechter en wil over drie jaar de nummer één van de wereld zijn. Om kennis te maken met Vésale Pharma, moeten we de trap op naar het bordes van het kasteel van Noville-sur-Mehaigne, bij Éghezée, een heel andere omgeving dan de hightechcomplexen waarin jonge biofarmabedrijven zich meestal ontwikkelen.

Een ongekend procedé

Jehan Liénart begon met Vésale Pharma in 1996, toen hij Bacilac, het eerste probioticum tegen diarree, op de Belgische markt bracht. “Ik was opgeleid als econoom en kwam uit de reclamewereld. Ik ben bijna per toeval in de farmaceutische industrie gerold, maar had meteen een vermoeden van de enorme mogelijkheden van probiotica. Een fascinerende wereld, waarin ik ben meegesleept.” In 2007 komt het bedrijf echt van de grond wanneer het al zijn activiteiten op probiotica concentreert en met onderzoeksprogramma’s begint. En in 2011 schakelt het mkb-bedrijf een versnelling hoger met de octrooiaanvraag voor Intelicaps®, een ongekend procedé voor de micro-inkapseling van bacteriën. Voor deze levende organismen is het een uitdaging om onbelemmerd hun doel te bereiken, zonder uitgedund te worden door spijsverteringssappen en dergelijke. Dankzij een beschermend membraan op basis van algen kunnen de probiotica, die oraal worden ingenomen, hun reis in het lichaam vervolgen en zich in de dikke darm in een duizendvoud aan levende en gezonde bacteriën ontvouwen. Het procedé beschermt de kwetsbare probiotica ook tegen vocht en warmte, wat een extra voordeel is bij de opslag en het transport. Dankzij deze uitvinding die Vésale Pharma van de concurrentie onderscheidt en de verschillende bacteriestammen die al zijn geoctrooieerd, heeft het bedrijf de middelen om een eigen identiteit te ontwikkelen. “Wij besteden 25 procent van onze middelen aan onderzoek”, verduidelijkt de CEO. “We hebben vier interne onderzoekers, maar werken nauw samen met de laboratoria van de universiteiten van Luik en Gent, en het Institut Pasteur in Lille.” Vésale Pharma is inmiddels een belangrijke speler in de markt voor probiotica met een aanbod van zeer gerichte producten op het gebied van dermatologie, vrouwengezondheid, pediatrie, spijsvertering en immuniteit.

Wetenschappelijke nauwgezetheid

Maar al te veel probiotica die tegenwoordig worden verkocht, zijn gemaakt door wat Jehan Liénart de ‘cowboys’ van de sector noemt: bedrijven die stammen in onvoldoende hoeveelheden of niet-geïdentificeerde stammen in hun producten verwerken. En juist op dat punt wil Vésale Pharma zich onderscheiden door de wetenschappelijke nauwgezetheid van zijn onderzoek volgens innovatieve galenische methoden te benadrukken. Het bedrijf is uitvinder van de eerder genoemde Intelicaps®, van zakjes met korrels die direct zonder water in de mond oplossen en van een originele formule tegen vaginale ongemakken op basis van een lactobacillus-stam die normaal heel moeilijk te reproduceren is. Het bedrijf is al houder van vijf octrooien en heeft nog drie aanvragen lopen, waaronder een behandeling tegen spruw (witte schimmel in de mond) en een product waarvan veel wordt verwacht, namelijk het eerste probioticum tegen obesitas. “Er zijn al tests gedaan met muizen en de effecten zijn verbluffend. We mogen redelijkerwijs aannemen dat dit bij de mens ook zo is”, zegt Jehan Liénart verheugd.

Drie dochterondernemingen

Vésale Pharma verkoopt zijn producten nu al in dertig landen. Via beurzen en salons heeft het mkb-bedrijf in vijf jaar een indrukwekkend internationaal netwerk van agenten opgebouwd die belast zijn met het zoeken naar distributeurs. “Het begint zoals gebruikelijk met een eerste contactpersoon, die een tweede persoon kent enzovoort”, benadrukt communicatiedirecteur Éric Poskin. Het mkb-bedrijf is heel snel gegroeid zonder over een internationale cultuur te beschikken. “Van hieruit kun je doorgroeien naar tien landen, maar geen dertig of meer.” Vésale heeft daarvoor mensen in dienst genomen als Pierre Iweins, een oudgediende van Kraft Foods, die voor de internationale ontwikkeling zorgt. De volgende stap in de verovering van de wereld door het Naamse bedrijf is de oprichting van drie dochterondernemingen in evenzoveel werelddelen. De eerste wordt in oktober 2016 in São Paulo geopend, het jaar daarop moet een joint venture in Shenzhen (China) zijn gerealiseerd en in 2018 moet een samenwerkingsverband met de Texas A&M University de wetenschappelijke geloofwaardigheid in Noord-Amerika versterken. Om de verwachte groei van de vraag op te vangen, is sinds begin juni een industrieel productiebedrijf in Ghlin (provincie Henegouwen) operationeel. Als de ontwikkeling zich voortzet, heeft Vésale al plannen voor een volgende uitbreiding op een andere locatie in 2019. Jehan Liénart wil duidelijk korte metten maken met de angst die de internationalisering van zijn bedrijf teweeg kan brengen. “Op termijn zou een deel van de productie in de dochterondernemingen kunnen gebeuren, maar onze voornaamste troef, Intelicaps®, blijft hoe dan ook in Wallonië.” En namaak vreest hij evenmin. “Het is een zeer complexe technologie”, zegt hij glimlachend, “die afhankelijk is van een bijzondere machine waarop we eveneens octrooi hebben.”

Cultuuromslag

Probiotica zijn geen geneesmiddelen en worden (nog) niet als zodanig erkend. In de eerste plaats omdat de wet- en regelgeving voor geneesmiddelen uitgaat van chemicaliën en niet van levende organismen. In de tweede plaats omdat geneesmiddelen bedoeld zijn om te genezen, terwijl probiotica zowel een preventieve als een genezende werking hebben. De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) heeft besloten dat probiotica als voedingssupplementen en niet als geneesmiddelen worden beschouwd en dat daarom geen beweringen over gezondheidseffecten mogen worden gedaan. Begin deze eeuw, toen iedereen van alles op de markt bracht, was dat begrijpelijk, maar tegenwoordig zitten aanbieders als Vésale Pharma daardoor in een lastig parket. Samen met de andere ‘serieuze’ aanbieders uit de sector pleit het bedrijf voor een wetsaanpassing, die bovendien moet samengaan met een cultuuromslag. “Europa blijft duidelijk achter. Wij hebben een allopathische en geen preventieve cultuur, in tegenstelling tot Azië, waar probiotica sterk gaan groeien”, voorspelt Éric Poskin. Jehan Liénart maakt er zich niet ongerust over. Driemaal per jaar volgt hij een maandkuur op basis van bifidobacteria en rhamnosus. En hij is ervan overtuigd dat er beweging begint te komen. “Zelfs nu schrijft 90% van de artsen nog probiotica voor zonder de middelen te kennen, maar er is een verandering aan de gang. In de academische wereld worden elke dag vijf tot zes belangrijke artikelen over het onderwerp gepubliceerd. En het bedrijfsleven blijft niet achter, want met name in de Verenigde Staten zien we dat de farmaceutische sector onwaarschijnlijke bedragen aantrekt voor het onderzoek naar probiotica.”

Ten behoeve van de dikke darm

“De chemie heeft haar grenzen bereikt en we zijn een nieuwe geneeskunde aan het ontdekken dankzij een betere kennis van de bacteriën in onze organen en hun grote effect op de gezondheid”, zegt dr. Jean-Pol Warzée, voorzitter van de Europese Wetenschappelijke Liga voor Preparaten op basis van Lactobacillen, Bifidobacteriën (EWLP). Ieder mens heeft een eigen microbiota (vroeger darmflora genoemd). Dit kapitaal dat we bij onze geboorte hebben meegekregen, kan door de voeding worden beïnvloed. Elke unieke bacteriestam van onze microbiota heeft een bepaald profiel en een bepaalde competentie. Tot voor kort kenden we maar 20 procent van de micro-organismen die onze organen bevolken. Dankzij de technologische revolutie van de genoomsequentiebepaling en de vorderingen van de bio-informatica heeft onze kennis aanzienlijke sprongen gemaakt.

In 1908 had Ilya Metsjnikov al een vermoeden van de immunologische kwaliteiten van de melkzuurbacterie in de maag, maar pas in 2001 publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie de officiële definitie van probiotica.

Sinds een jaar of tien versnelt het tempo en tonen tal van onderzoeken de invloed van bacteriën op ons zenuwstelsel en immuunsysteem aan. Het is bewezen dat de dunne darm, waar deze bacteriën zich ophouden, een eigen zenuwstelsel heeft met miljoenen neuronen die onderling en met de hersenen communiceren. Het begrip tweede brein wordt steeds vaker genoemd wanneer het over de dikke darm gaat. Sommigen noemen het zelfs het eerste brein, omdat de dikke darm evolutionair gezien ouder is dan de hersenen. Bijna dagelijks ontdekken onderzoekers nieuwe interacties tussen de hersenen, het immuunsysteem en de bacteriën. Zo heeft men vastgesteld dat we voor de synthese van serotonine grotendeels afhankelijk zijn van deze micro-organismen.

We zien ook dat muizen die in een steriele omgeving zijn gekweekt, angstig worden en omgekeerd dat bij normale muizen de kwantiteit en kwaliteit van de microbiota veranderen wanneer ze aan stress worden blootgesteld. De hersen-darmas, zoals deze wordt genoemd, werkt dus twee kanten op.

“We ontdekken ook dat veel ontstekingen van het spijsverteringsstelsel de oorzaak kunnen zijn van verschillende ziekten, zoals obesitas, bepaalde vormen van diabetes, depressie en misschien zelfs alzheimer.” De hoop bestaat dat we oplossingen vinden voor ziekten die tot voor kort ongeneeslijk waren. “Deze ziekten hebben één ding gemeen: ze houden allemaal verband met immuundefecten. De interactie, de dialoog, tussen het immuunsysteem en de micro-organismen van de dunne darm is daarom cruciaal voor de behandeling van deze ziekten”, verduidelijkt Pierre Bélichard, president-directeur van het Franse bedrijf Enterome Bioscience.

De behandeling met probiotica wekt ook veel hoop in de diergeneeskunde, waar we de verwoesting kunnen vaststellen die antibiotica hebben aangericht. Het staat vast dat onze darmflora na een antibioticakuur twee tot zes weken nodig heeft om weer in evenwicht te komen. Met probiotica is dat allemaal niet aan de orde! We stellen juist vast dat ze de immuniteit van het dier stimuleren en de assimilatie van de voeding optimaliseren. “We komen uit een situatie waarin we niets wisten en zijn de eerste aanzet van een nieuwe geneeskunde aan het ontdekken. De komende jaren hebben nog mooie verrassingen voor ons in petto”, besluit Jean-Pol Warzée.

www.vesalepharma.com

VÉSALE PHARMA IN CIJFERS