- A la Une
Door Catherine Moreau
SOPRAAN EN ZUMBALERARES
Céline Scheen, internationaal vermaard lyrisch artieste, laat barokwerken schitteren met de grootste ensembles en gerenommeerde dirigenten. Ze ruilt regelmatig haar concertkleding in voor een legging en een tanktop tijdens haar zumbalessen.
De getalenteerde Céline Scheen geeft vaak uiting aan haar bezorgdheid om haar publiek het beste te bieden en aan haar vrees om daar niet in te slagen. We maken kennis met een bescheiden en innemende artieste van wie het verhaal doorspekt is met geweldige uitbarstingen van kristalhelder gelach.
Hoe kwam een klein meisje, geboren in een groot en gastvrij gezin, in aanraking met oude muziek ? Plombières, waar zij haar jeugd doorbracht, is een dorp dat na de mijnactiviteiten verweesd achterbleef. “Met arbeidershuizen, mensen geworteld in het heden. Dat betekent veel voor me”, zegt ze. “Ik ga er soms met mijn dochter Farah (11 jaar) naartoe om een terril te verkennen waar zeldzame bloemen te vinden zijn, waaronder mooie kleine viooltjes.”
Het programma Jeune solistes
Het jaar daarop stuurde de lerares haar leerlinge naar het programma Jeunes Solistes van de RTBF, waar de jonge sopraan aria's van Mozart en Donizetti zong en de publieksprijs won. Onvergetelijk ? “Niet echt”, zegt ze. “Ik heb daar gezien waaruit deze job echt bestaat, de druk, de noodzaak om dingen perfect te doen.”
Toch koos ze voor muziek, maar niet zonder in de verleiding te komen om psychologie te gaan studeren. De directeur van het Conservatorium van Verviers, Guy-Philippe Luypaerts - de vader van Maurane - geeft haar “de adem om nog verder te gaan”. Aan het Conservatorium van Mons leert Céline Scheen zingen bij Marcel Vanaud die haar zal voorstellen om daar en aan het Conservatorium van Brussel enkele lessen te geven.
“Maar ik kon mezelf niet plaatsen in het beroepsleven, in het beroep van operazangeres zoals ik dat opvatte, ” legt ze uit. Ze won een beurs om twee jaar zang te studeren aan de Guildhall School of Music and Drama in Londen. “Het was moeilijk, veeleisend. Ik slaagde er niet in mijn identiteit als zangeres en muzikante te vinden. Vera Rosza, een groot lerares, hielp me het timbre, de kleur van mijn stem te vinden."
“ Ik werk nog steeds veel aan de gesproken taal : het draait niet zozeer om de klank van de stem, maar om de woorden, de boodschap die het publiek zal ontvangen.”
© Michal Novak
Céline Scheen met de Duitse contratenor Valer Sabadus.
Aangetrokken door hedendaagse liedjes
Aan de rand van Duitsland en Nederland vond de sopraan het verlangen om “deuren te openen”, om andere culturen, andere talen te leren kennen. “Mijn ouders spraken Frans, Duits en, onder elkaar, dialect dat ik ook in het dorp hoorde spreken. Maar hoewel mijn vroege inwijding in andere talen ongetwijfeld waardevol is in mijn beroep, werk ik nog steeds veel aan de gesproken taal : het draait niet zozeer om de klank van de stem, maar om de woorden, de boodschap die het publiek zal ontvangen.”
Als kind leed Céline Scheen aan longproblemen ; de dokter raadde haar een blaasinstrument aan. Daarom ging ze toen ze 6-7 jaar oud was naar de Muziekacademie van Welkenraedt om er fluit te leren spelen. “Hoewel ik graag noten las, voelde ik me nooit aangetrokken tot dit instrument”, herinnert zij zich. Ze voegde er zang aan toe, aan het Conservatorium van Verviers. “Dat was echt volledig mijn keuze. Ik droomde alleen van eigentijdse liederen, maar mijn lerares, Annie Frantz, legde me heel vakkundig uit dat het, ongeacht de muzikale stijlen en periodes, een kwestie was van zangtechnieken aanleren, van werken aan de ademhaling … ”
Le Roi danse
Een kwestie van toeval of geluk. De sopraan nam deel aan de opname van de soundtrack van de film Le Roi danse, van Gérard Corbiau, met het ensemble Musica Antiqua Köln onder leiding van Reinhard Goebel. De bekendheid van de film, de contacten, de ontmoetingen en de mond-tot-mondreclame hielpen haar om haar carrière op te bouwen. Behoorlijk indrukwekkend! Céline Scheen was te gast op de grootste festivals en in de grootste zalen van België, Europa, de Verenigde Staten, Japan ... onder leiding van de grootste dirigenten. Zij speelde in de beste barokensembles, vertolkte vele operarollen, en maakte heel wat cd’s. “Er zijn enkele mooie verrassingen en geweldige ontmoetingen geweest, maar ook enkele mindere jaren. Ik begreep al snel dat opera niet mijn ding was; ik wou leven voor mijn eigen identiteit, trouw blijven aan mezelf. Het duurde even voordat ik ingewerkt was.”
Genres mixen
Fijne herinneringen? In 2016 voert ze Café Müller op, in de Arena van Nice, op een choreografie van Pina Bausch en een partituur van Purcell met het barokensemble Castello. En twee jaar geleden, in La Cigale in Parijs, een duo met DJ Arnaud Rebotini rond een thema van componist John Dowland. “Ik waardeer de mengelmoes van genres: dat roept bij mij sterke emoties op!”
Snelbiografie
• 1976 Geboren in Verviers
• 1991 Begon fluit te spelen en te zingen aan het Conservatorium van Verviers
• 1992 In de finale bij Jeunes Solistes (RTBF)
• 1994 Trad toe tot het Koninklijk Conservatorium van Mons, waar zij een Eerste Prijs in concertzang en operazang behaalde
• 1998-2000 Studeerde zang aan de Guildhall School of Music and Drama, Londen
• 2000 Nam de muziek op voor de film Le Roi danse (Gérard Corbiau) met het ensemble Musica Antiqua Köln
• 2004 Nam, met het Ensemble Clematis, twee platen op gewijd aan Nikolaus, Kempis en Carel Hacquart, componisten uit de Zuidelijke Nederlanden
• 2011 Nam Bellérophon op, van Lully met Les Talens Lyriques, en de Mis in B van Bach, met Jordi Savall
• 2016 Opname van Bachs Psalm 51 met het ensemble Le Banquet Céleste
• 2018 Nam Himmelsmusik op met het Arpeggiata Ensemble
• 2020: 2020 Deelname aan de Grammy Awards in Los Angeles
Spijt ? “Ik heb vaak interessante voorstellen afgewezen uit angst dat ik niet goed genoeg was ; ik heb geen zelfvertrouwen en dat kan pijnlijk zijn. In het begin van mijn carrière heb ik voorstellen van Christina Pluhar, een specialiste in oude muziek, afgewezen. Gelukkig bleef zij mij vragen en zing ik ondertussen regelmatig in haar vocaal en instrumentaal ensemble Arpeggiata.”
Met dit ensemble en de contratenor Philippe Jaroussky maakte de sopraan het album Himmelsmusik, met stukken uit de 17e eeuwse Duitse religieuze muziek. Dit leverde haar in 2020 een nominatie op voor beste klassieke vocale album bij de Grammy Awards in Los Angeles, die de grootste artiesten op muziekgebied eren. “Ik had niet gedacht aan een mogelijke nominatie voor dit soort muziek en ik was dan ook ontroerd dat ik het mocht verdedigen, ” vertrouwt de sopraan me toe. Teleurgesteld dat u met lege handen naar huis bent gegaan ? “Helemaal niet ; ik ontdekte een andere wereld : de rode loper, ontmoetingen met muzikanten van heel verschillende genres … ”
In 2020 werd Céline voor beste klassieke vocale album bij de Grammy Awards, in Los Angeles, genoemd.
“Ik begreep al snel dat opera niet mijn ding was; ik wou leven voor mijn eigen identiteit, trouw blijven aan mezelf. Het duurde even voordat ik ingewerkt was.”
“Ik ben nog altijd zangeres”
Hoe heeft zij de lockdown persoonlijk en beroepsmatig ervaren ? “Ik voelde me beroofd van mijn vleugels. Ongeveer 50 concerten zijn afgelast. Gelukkig kan ik wat zangles geven in de Opera van Luik. Ik zat een tijdje in een dip en heb alle mogelijke banen bekeken. Om uiteindelijk te besluiten dat verandering geen goed idee zou zijn. Ik hou van dit beroep en ik heb geen stemprobleem. Ik ben nog altijd zangeres ! Ik volgde een online cursus mental coaching om weer creatief te worden.”
Céline heeft plannen. Een plaat met muziek uit Napels en de Balkan, met het ensemble Arpeggiata ; een nieuwe, intiemere plaat in duo met Philippe Pierlot op viola da gamba. En ook nog een met het ensemble Le Banquet Céleste… “Ik droom ervan om buiten de lijntjes te denken, om genres te mixen. Misschien een concert met de kora, een West-Afrikaans snaarinstrument ? ”
Op een onbewoond eiland met…
Welke boeken, welke films zou Céline Scheen in haar bagage meenemen als zij op een onbewoond eiland zou moeten wonen ?
“Ik zou Jeu et Théorie du Duende van Federico Garcia Lorca, en De sonnetten, van Shakespeare meenemen, antwoordt de poëzieliefhebster. En daarnaast ook enkele detectiveverhalen.” Wat films betreft, haalt ze de volgende aan : “Melancholia (Lars von Trier), Dirty dancing (Emile Ardoloni) en twee series : Unorthodox en The Queen's Gambit.”
ZO VRIJ EN LEVEND ALS NOOIT TEVOREN
© Salvatore de Gaetani
Elke week geeft Céline Scheen zumbales. Een andere passie.
Vanwaar deze liefde voor zumba ?
Ik heb altijd graag gedanst. Maar volgens mijn ouders moest ik kiezen tussen muziek en dans. En ik moest me daar dan ook aan houden. Ongeveer tien jaar geleden maakte ik een moeilijkere tijd door. Mijn schoonzus nam me mee naar zumbatraining. Eerst verstopte ik me achteraan in de zaal, ik durfde me niet te bewegen. Maar beetje bij beetje verwelkomde ik de salsa, de Latijnse muziek, in mijn hart. Ik voelde me vrijer en levendiger als nooit tevoren. Ik ging eerst één avond per week, toen twee, toen drie. Ik ben een echte “addict” geworden.
“Voor iemand die verlegen is, zoals ik, kan dat heel bevrijdend zijn en het ontwikkelt empathie.”
Van student naar docent, zit daar maar één stap tussen ?
Ik had weer zin gekregen om anderen wat bij te brengen. Na verschillende opleidingen begon ik een cursus te geven in Membach, bij Eupen, aan ongeveer 40 leerlingen van alle leeftijden. Momenteel verplaats ik, wegens de huidige coronamaatregelen, het meubilair in mijn woonkamer om drie keer per week de cursus online te geven.
Wat haalt u uit deze lessen ?
Het is geweldig om met het lichaam te communiceren, om de beweging te laten zien en het plezier dat u kunt voelen. Voor iemand die verlegen is, zoals ik, kan dat heel bevrijdend zijn en het ontwikkelt empathie. Ik ontmoet er mensen die ik nergens anders zou ontmoeten. Sommige mensen weten niet dat ik zangeres ben en zouden verbaasd zijn als ze erachter kwamen !