- A la Une
Door Bernard Roisin
Joël van Cranenbroeck test het automatisch hoge-preciesiestation Leica TM30.
Meetkundig schatter Joël van Cranenbroeck is een specialist op het gebied van
Joël van Cranenbroeck woont onopvallend op het mooie platteland rond Yvoir, waar hij zielsveel van houdt, maar zijn ontelbare projecten leiden hem naar alle delen van de wereld. Deze fris ogende zestiger is namelijk de baas van CGEOS, een bedrijf dat gespecialiseerd is in hoognauwkeurige geolocatie. In dit bedrijf, dat hij op 57-jarige leeftijd oprichtte, bundelt hij zijn kennis en ervaring op drie gebieden : topografisch ingenieurswerk rond hoge torens (Londen, Seoul, Koeweit City enz.), satellietpositionering en bewaking van grote civieltechnische constructies (bruggen in Normandië, stuwdammen in de Dnjepr in Oekraïne enz.). Zo heeft de Egyptische regering hem onlangs opdracht gegeven om de breedste tuibrug ter wereld (65 meter breed, zes rijstroken in beide richtingen) te beveiligen. Aan de bouw van deze Rod El Farag-brug over de Nijl, die een einde moet maken aan de verkeersopstoppingen in het centrum van Caïro, hebben 4000 ingenieurs meegewerkt.
Wat was uw concrete inbreng bij het ontwerp van de Rod El Farag-brug, die in 2019 werd geopend ?
Er werd een beroep op ons gedaan om het systeem voor de structurele bewaking van de brug (sensors, software, telemetrie en analyse) vast te stellen en de aannemer aan de eisen van de tienjarige garantie tegenover zijn opdrachtgever te laten voldoen. Wij dragen daaraan bij door middel van ultrasonore detectie op basis van hoognauwkeurige GNSS-technologie. We hebben ook de beste experts ter wereld voor dat soort werk bijeengebracht in een multidisciplinair team. Het gebruik van ultrasone detectie voor grote bruggen is een van onze expertisegebieden. Dat is begonnen met de bruggen in Hongkong, China en Zuid-Korea en zelfs in Frankrijk met de Pont de Normandie en de Pont de Tancarville.
Het ging in zekere zin om een terugkeer naar de bronnen van de topografie, want deze techniek is in de oudheid ontstaan aan de oevers van de Nijl. Of vergis ik me ?
Nee, dat klopt. Wanneer de rivier buiten zijn oevers trad, werden de aangrenzende akkers bevrucht en bij elke overstroming verdwenen de eigendomsgrenzen. De landmeetkunde is ontwikkeld om die grenzen opnieuw vast te stellen.
U bent begonnen als meetkundig schatter. Waar komt die passie vandaan ?
Bij de padvinders hadden we met behulp van een kompas leren kaartlezen door het azimut te berekenen. Ik had een hopman die geometrie had gestudeerd. In plaats van een graadboog te nemen en op de kaart te tekenen, deed hij alles met coördinaten, wat indruk op mij maakte. Het leek wel alchemie die vorm kreeg. Ik tekende graag en hield bovendien van activiteiten in de buitenlucht. In het laatste jaar van de middelbare school, toen ik moest beslissen wat ik wilde gaan studeren, heb ik dus niet geaarzeld.
GPS OF GNSS?
Het Amerikaanse satellietpositioneringssysteem, dat aanvankelijk GPS (Global Positioning System) heette, kan beter GNSS (Global Navigation Satellite System) worden genoemd sinds het gezelschap heeft gekregen van andere constellaties en positioneringssystemen, zoals Glonass (Rusland), Galileo (Europa) en Beidou (China).
Zit er iets magisch aan wat u doet ? Zoals bij een wichelroedeloper ?
Door de inbreng van de astronomie zit er wel een esoterische kant aan, omdat we ons op de sterren en de stand van de planeten baseren. Het is een immaterieel beroep. We zijn constant buiten aan het werk op een bouwterrein vol instrumenten, terwijl er nog niets te zien is. Toen ik aan mijn studie begon, was topografie een interessante wetenschap die wiskundige principes concreet probeerde over te brengen op landschappen. Daarna heeft de technologie zich steeds verder ontwikkeld. Tijdens mijn verblijf aan het Nationaal Geografisch Instituut begonnen we al heel vroeg te werken met de Transit-satelliet. Dat was een soort GPS van die tijd, waar we geweldige resultaten mee behaalden.
Het CGEOS-geleidingsysteem werd meer bepaald ingezet bij het bouwen van de toren van de nieuwe zetel van de Nationale Bank van Koeweit.
Klopt het dat u vooral een passie hebt voor de concrete toepassing van onderzoeksresultaten en wiskundige kennis ?
Inderdaad. En onze werkterreinen zijn heel verticaal, met name bij de beproeving van hoge torens, zoals de Burj Khalifa in Dubai in 2005. Wanneer we metingen doen die door architecten en ingenieurs zijn uitgedacht, met een nauwkeurigheid van enkele millimeters ten opzichte van wat er gebouwd moet worden, is dat een heel grote verantwoordelijkheid en tegelijkertijd een heel spannende uitdaging.
Bent u meer wiskundige dan landmeter ?
Beide gaan goed samen en zijn een bron van inspiratie voor elkaar. In de topografie leiden strenge bewerkingen tot de oplossing. Maar door het terrein van wiskunde te verkennen, kun je inspiratiebronnen vinden wanneer je topografische bewerkingen uitvoert. Dat is wat de oude Grieken deden. Pythagoras hield zich niet bezig met zuivere geometrie : hij moest aan eisen voor het oplossen van problemen voldoen. Net als Archimedes, toen hij een systeem ontwikkelde om de Romeinse schepen die Syracuse bedreigden, in brand te steken met behulp van spiegels die de stralen van de zon weerkaatsten.
Des spécialistes procèdent à la vérification dimensionnelle de la structure métallique de la tour.
Wat is de invloed van uw vader op uw carrière ?
Mijn vader heeft de oorlog meegemaakt en omdat hij daarna een zwakke gezondheid had, is hij afgekeurd. Hij heeft de middelbare school niet afgemaakt en is in dienst getreden van de Generale Bank om de kost te verdienen en voor zijn jongere broer te zorgen. Maar hij is geëindigd als directeur. Een ongelooflijke levensweg ! Mijn vader heeft altijd dezelfde toespraak gehouden voor zijn werknemers : “Blijf nooit dezelfde functie uitoefenen zonder je kennis te ontwikkelen. Volg computercursussen, leer een vreemde taal, want je weet nooit wat het leven voor je in petto heeft. Je moet altijd in staat zijn om terug te veren vanuit je eigen capaciteiten.” De kleine stappen die ik in mijn gevarieerde carrière heb gezet, waren ingegeven door zijn adviezen. In mijn werkgebied denken sommige mensen dat ze alles kunnen wanneer ze de technologie ‘bezitten’. Dat is een misvatting ! De wereld is onophoudelijk in beweging en je moet je telkens aanpassen, voortdurend de uitdaging aangaan om vooruit te komen.
Het automatische Leica Geosystems-station werd gebruikt voor het ausculteren van de Dam van Hangzhou (China).
En dat is een eigenschap die we in België, en met name in Wallonië, bezitten, nietwaar ?
Ik ben tamelijk streng voor Wallonië. Daarmee bedoel ik dit : in de jaren tachtig waren de bestuurders bij de overheid wetenschappelijke en technische kopstukken die publiceerden. Dat is tegenwoordig niet meer het geval. Ik heb het gevoel dat de situatie is verzwakt. Wat in Wallonië ontbreekt, is ambitie. Toen wij de Scheepslift van Strépy-Thieu ontwierpen, gebruikten we daarvoor de eerste GPS-metingen, die een voorbode waren van alle metingen die in omloop zijn in de civiele bouwkunde. In 2002 hebben we Walcors ontwikkeld, het vaste netwerk van GNSS-stations in Wallonië. Dit systeem, dat nog steeds functioneert en dat ik constant aanpas, heeft een nauwkeurigheid van één centimeter voor heel Wallonië. Degenen die ervan profiteren, zijn de bestuurders van weg- en waterbouwmachines, boeren en natuurlijk landmeters ! Het ging toen om het allereerste netwerk van dit type in Europa, waarvoor masten langs de wegen en autosnelwegen werden gebruikt. Kortom, we hebben de wetenschappelijke wereld echt geïnspireerd. De Chinezen stuurden een delegatie om te kijken wat wij hier deden. Tegenwoordig trekken we niet meer veel mensen …
En toch heeft de regio enorm veel troeven …
Absoluut, maar van een echte wederopleving is geen sprake. Er wordt veel gepraat over slimme steden, maar ik heb de indruk dat we ons meer tevredenstellen met toespraken en concepten dan met het uitzetten van piketpalen. Toen ik in 2014 mijn bedrijf oprichtte, dacht ik terug te keren naar het land van de innovatie, maar tot mijn ontzetting heb ik geconstateerd dat de Walen alles vergeten zijn. Vorig jaar heb ik studenten van de Luikse hogeschool voor landmeters gevolgd. Dat zijn briljante leerlingen die zich wegens gebrek aan projecten helaas niet kunnen ontplooien, terwijl afgestudeerde jongeren in China direct na hun studie al bruggen ontwerpen.
Is 57 jaar een mooie leeftijd om een nieuw bedrijf te beginnen ?
Michel Sardou zong al : “Je n’ai pas l’âge de mes artères, mon front sans rides est un abus.” (lacht) Er is geen leeftijdsgrens om ergens aan te beginnen. Het is belangrijk dat je fut hebt, net als kunstenaars. Ziet u mij in gedachte al om de aarde draaien ? Ik heb namelijk ook een passie voor pottenbakken en daarbij is het juist de aarde die in mijn handen ronddraait op de pottenbakkersschijf. Leeftijd heeft er niets mee te maken …
De Burj Khalifa te Dubai werd in 2009 de hoogste constructie die de mens tot dan toe ooit had gebouwd (828 meter). Met het door Joël van Cranenbroeck uitgevonden systeem konden de dragende muren tot op de millimeter nauwkeurig worden gestuurd.
TRILLENDE ARMBANDEN TEGEN HET CORONAVIRUS
Zoals tal van andere bedrijven, zowel in België als in het buitenland, besloot CGEOS in het voorjaar om iets aan de situatie te doen en zijn deskundigheid aan te wenden in de strijd tegen de coronapandemie. Maar het Waalse bedrijf koos niet voor tracing om te zorgen dat de regels van de exitstrategie worden nageleefd. Die methode is namelijk in strijd met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). In plaats daarvan heeft CGEOS half mei een technologie ontwikkeld op basis van Ultra Wideband (die ook wordt gebruikt voor de afstandsbediening van auto’s). Concreet heeft het bedrijf een armband met een chip ontwikkeld waarmee de afstand ten opzichte van andere armbanden in de buurt voortdurend gemeten kan worden. “Wanneer twee of meer armbanden zich op minder dan 150 centimeter van elkaar bevinden, trillen ze om de dragers te laten weten dat ze afstand moeten houden”, legt Joël van Cranenbroeck uit. “Voor deze oplossing, die aan de AVG blijkt te voldoen, is geen smartphone of mobiel internet nodig.”
Voor de productie van deze armbanden heeft CGEOS twee partners gevonden. De chipset (verzameling elektronische componenten in een voorgeprogrammeerde geïntegreerde schakeling waarmee de digitale gegevensstromen tussen de processor (s), het geheugen en de randapparaten beheerd kunnen worden) is ontworpen in Ierland. De ‘tags’ (onderdelen van de armband) zijn ontwikkeld en geproduceerd in China, een verplichte keuze voor een snelle productie van aanzienlijke omvang.
Een armband die aan de regelgeving aangepast kan worden
Wat is de belangrijkste markt waar CGEOS op mikt met dit apparaat ? “Dat zijn bedrijven en particuliere of staatsinstellingen die willen dat hun werknemers de vereiste fysieke afstand bewaren om aan de wetgeving te voldoen”, antwoordt Joël van Cranenbroeck. “Het gaat echter niet alleen om een specifiek antwoord op deze crisis. We willen ook duurzame en milieuvriendelijke nieuwe ontwikkelingen in gang zetten. Het is namelijk mogelijk om de waarschuwingsafstand aan de geldende regelgeving aan te passen. Zo kunnen deze armbanden ook gebruikt worden om een veiligheidszone in te stellen en de positie van de dragers te bepalen in het kader van logistieke en veiligheidstoepassingen op bouwplaatsen, zoals tijdens werkzaamheden langs het spoor.”
Eind mei (op het moment dat wij dit artikel schrijven, red.) heeft CGEOS al duizend testaanvragen ontvangen. Een bemoedigende start, aangezien elke geslaagde test tot een belangrijke bestelling van gemiddeld duizend armbanden zou kunnen leiden.
Deze armband met een hoog gaming-gehalte is ook bestemd om voor € 60 exclusief btw aan gewone burgers te worden verkocht. “We hanteren een heel lage prijs die de transportkosten en de configuratie dekt, omdat we ons steentje willen bijdragen aan de algemene inspanning om dit virus uit te roeien”, zegt Joël van Cranenbroeck. “Wij zijn het eerste bedrijf dat dit soort technologie aanbiedt. We hebben dus een unieke gelegenheid om de bevolking en de samenleving ervan te laten profiteren.”