op het Domaine de Graux

Elisabeth Simon was econoom van beroep en wist niets van grond toen ze het Domaine de Graux op de Doornikse heuvels erfde. Tegenwoordig is dit een voorbeeld van een gezond geleid bedrijf. En binnenkort worden er opleidingen in agro-ecologie gegeven.

 
"In 1492 zette Columbus voet aan land in Amerika. Hier werd de eerste steen gelegd!”, zegt de eigenares graag over het familiedomein. In de 16de eeuw wordt de zeer moerassige omgeving drooggelegd. De grond wordt vruchtbaar en geschikt voor landbouw. Na eeuwen van hard werken maakt dit kleine paradijs in Gaurain-Ramecroix in 1995 een ommezwaai. In dat jaar overlijdt de vader van Elisabeth. Het verlangen om het familiejuweel te behouden, is heel sterk. Ze geeft dan haar beroep als econoom op. “Dat moment valt samen met een fase in mijn leven waarin ik een bijdrage probeerde te leveren aan het menselijk welzijn en de planeet. Ik heb die conventionele boerderij, waar we alleen graan verbouwden en geen dieren hielden, overgenomen en tegen mezelf gezegd dat ik daar de ideale boerderij kon verwezenlijken. Het kwam vanuit mijn gevoel en niet vanuit mijn verstand. Je moest destijds wel gek zijn, want de landbouw was compleet in verval geraakt.”

Een praktijkopleiding

Gelukkig was Elisabeth zo verstandig om niet te hard van stapel te lopen en temde ze de natuurlijke omgeving met respect. “Wanneer je iets overneemt waar je niets vanaf weet, maar wat wel functioneert, is de juiste strategie om door te gaan en te leren hoe het werkt. Ik ging weer met de lokale boeren werken. Dat heeft me tien jaar gekost, want ik wist helemaal niets. Om nog een beetje intelligent over te komen, las ik ondertussen veel. Het was een praktijkopleiding.”

Haar ervaring bij de Big Five in Brussel en daarna in Engeland kwam goed van pas toen ze tijdens dat leerproces een andere weg moest inslaan. “Mijn financiële ervaring is altijd heel nuttig bij wat ik doe. Ik leid een boerderij zoals je een klassiek bedrijf leidt. Dat doe je op dezelfde manier. Daarna komt de interesse en ga je het begrijpen. Pas toen ik alle kneepjes van dat nieuwe vak kende, kon ik aan de slag gaan.”

Het begin van de permacultuur

Het is dan 2003, het beginjaar van de permacultuur, een concept dat in die tijd zeker niet tot de gangbare opvattingen over landbouw behoort. Deze agrarische omwenteling streeft naar een zo natuurlijk mogelijke manier van werken. Mechanisatie, pesticiden en kerende bodembewerking zijn verboden. De kostbare bodem wordt weer vruchtbaar en het rendement is vergelijkbaar met dat van de chemische landbouw. Als dochter van een ornitholoog en een oceanografe moet Elisabeth op haar beurt wel in harmonie met de aarde leven. Haar aarde. “Ik hield mezelf voor dat het niet goed was om de bodem te behandelen als een doodeenvoudige onderlaag, als een teeltmedium. Ik moest weer uitgaan van de grond, want dat is een levend organisme waar alles mee begint”, legt ze uit.

Het Domaine de Graux, dat in 2011 volledig op biologisch is overgestapt, dient tegenwoordig als voorbeeld voor andere bedrijven en gaat binnenkort agro-ecologische opleidingen geven. Dat is wat je een deugdzame cirkel noemt.

Hulp van de vertegenwoordiger van Al Gore

Op het Domaine de Graux moest niet alleen het bodem-evenwicht hersteld worden; ook de gebouwen moesten weer benut worden. “Ik wilde de boerderij tot leven brengen en onderhouden. Dus moest ik een activiteit vinden. Ik had een heleboel ideeën en door met professionals van gedachten te wisselen, heb ik deze keuze gemaakt.”

Elisabeth Simon begint met een schone lei om deze ecologische aanpassing te laten aansluiten bij de stappen die ze al heeft ondernomen op het Domaine de Graux. “Een passief gebouw was onmogelijk met oude stenen, maar ik wilde dat die nieuwe economische activiteit ten minste CO2-neutraal was.”

De agro-ecologische boerin leert ook in dat opzicht in de praktijk en gaat te rade bij specialisten. “Ik gebruikte mijn utopie zelfs als voorwendsel om een afspraak te maken met ingenieur Serge de Gheldere, die de Belgische vertegenwoordiger was van Al Gore, de voormalige vicepresident van de Verenigde Staten. Ik belde hem op en zei tegen hem dat ik geen zin meer had om iets te proberen wat naar mijn mening een concreet voordeel voor de planeet was.” Haar brutaliteit loont: Elisabeth wordt bij hem thuis uitgenodigd. “Ik stond te trillen toen ik aanbelde, maar hij begreep me wel en heeft alle aspecten van het project gratis bestudeerd.”

Zelfstandige microboeren

Het ouderwetse beeld van de boer op zijn boerderij ziet Elisabeth Simon niet meer voor zich. “Voor mij is de boerderij van de toekomst een domein waar een groot aantal zelfstandige microboeren werkt. Zij beheren het terrein gezamenlijk. Je kunt niet meer in je eentje op een piepkleine zelfstandige boerderij werken.” Haar dagelijks werk in Graux brengt haar tot die conclusie. “We zijn bezig om die structuur hier in te voeren. Een zelfstandige tuinder houdt zich bezig met de groenten en ik zou hetzelfde willen doen met de dieren. Op een boerderij kun je niet overal goed in zijn. Kippen of koeien houden, dat zijn twee verschillende beroepen. Iedereen moet doen wat hij leuk vindt en waar hij goed in is, maar ze moeten allemaal samenwerken op dezelfde boerderij.”

Samenwerking met Chef chez soi

In 2012 wordt uiteindelijk een ontvangstcentrum ge-opend in een van de ruimtes van de boerderij. Maar op het moment dat het lintje wordt doorgeknipt, komt de zoveelste vraag op in het hoofd van de oprichtster: wie kan er banketten voor 600 personen verzorgen met respect voor het DNA van het Domaine de Graux? Een biotraiteur? “Die bestond niet, behalve in Brussel, ver van het Doornikse waar ik woon. Ik wilde iemand die goed meekomt, die laat zien dat bio ook van hoog niveau kan zijn.”

Na uitvoerig onderzoek te hebben gedaan, klopt Elisabeth uiteindelijk aan bij het traiteursbedrijf ‘Chef chez soi’ in Brussel, waarmee ze een bijzondere samenwerking aangaat. “Omdat niemand in een straal van twintig kilometer in staat was om de biologische bestellingen van zo’n groot ontvangstcentrum te verzorgen, besloot ‘Chef chez soi ’ om de uitdaging aan te gaan. Omdat zij als een van de eersten in Brussel een compostbak hadden en hun frituurolie recycleden, wist ik meteen dat ze tegen de situatie opgewassen zouden zijn. Ze organiseren tegenwoordig ook evenementen en zijn mijn belangrijkste partner voor de boerderij. Alles wat ik produceer, verwerken zij in de keuken!”

‘Chef chez soi’ volgt het ritme van de seizoenen; de teelt wordt niet gedicteerd door de keuken. Dit is mogelijk dankzij de permacultuur. “We produceren meer dan vijftig soorten groenten plus walnotenolie, we hebben de op één na grootste collectieboomgaard van België, we fokken zwarte Aberdeen Angus-runderen en wolvarkens, met zeer vet vlees van uitzonderlijke kwaliteit, en we beginnen met het fokken van kippen. Dat is duurzame veehouderij in de openlucht met respect voor de familiegroepen.”

www.domainedegraux.com