- Business
Door Catherine Moreau
HET KONINKRIJK VAN DE BIOPOSITIEVE-GROENTENETERS
Zeven jaar geleden startte Xavier Anciaux het project Les Jardins d’OO in Fernelmont op. Het groeide uit tot een gemeenschap van groenteneters die de productie van lokaal geproduceerd kwaliteitsvoedsel op een stuk land van drie hectare ondersteunt.
Xavier Anciaux (links) werkt samen met Christophe Henry, een informaticus die zich tot de groenteteelt bekeerde.
Sla, tomaten, erwten, bonen en courgettes groeien in grote overdekte kassen vlak bij de weg naar het dorpscentrum van Noville-les-Bois. Geen hekken, alleen een boodschap : “Hier dragen wij zorg voor het leven”.
De appel valt niet ver van de boom. Als tiener hielp Xavier Anciaux zijn vader die klanten uitnodigde om groenten te oogsten op het veld van de familie, in Loupoigne, in Waals-Brabant. Nochtans wordt hij commercieel afgevaardigde na een graduaat Internationale betrekkingen en buitenlandse handel. Om de toekomst van zijn gehandicapte zoon veilig te stellen richt hij de vzw Plain Pied op, een studiebureau dat de autonomie van personen met een beperkte mobiliteit wil verbeteren.
Hij zet zijn weg voort en is geïnteresseerd in de organische managementvorm gebaseerd op gedeelde vaardigheden en interacties, geïnspireerd door de natuur, waar alle elementen met elkaar communiceren. Hij schrijft zich in voor een houthakkerscursus in de streek van Libramont, die hem zo beviel dat hij Billy, een robuust trekpaard, mee naar huis bracht.
Wat gedaan met Billy ? In zijn adoptiedorp Noville-les-Bois zoekt Xavier een stuk grond waar hij, volgens een oud gebruik, zijn robuuste werkpaard voor een eg spant. “Deze techniek, waarbij geen fossiele energie wordt gebruikt, beperkt de bodemverdichting. Dit zorgt voor een betere luchtdoorlatendheid waardoor het bacteriële en dierlijke leven in de bodem toeneemt” zo vertelt hij ons.
In 2014 stelt de gemeente Fernelmont hem een braakliggend terrein van 30 are ter beschikking, dat paalt aan landbouwgrond in de plaats genaamd La Tige Cointinne. Xavier Anciaux, die de familietraditie voortzet, biedt er een dertigtal groenten aan om te plukken. De Jardins d’OO (van Organische Organisatie) zien het levenslicht. Geprikkeld door nieuwsgierigheid kwamen een dertigtal inwoners, buren, voorbijgangers langs … voor een eerste informatievergadering.
Eten en meer leven geven
Vier jaar later is Jardins d’OO een van de facetten van de Coof, wat staat voor “coöperatie van biopositievegroenteneters van La Tige Cointinne in Fernelmont”. Biopositief ? “Het betekent meer leven geven, zegt de tuinder. De bodem is een levend wezen dat ons groenten geeft die we nodig hebben om gezond te blijven en ons levensvreugde te schenken. Biopositieve landbouw wil niet alleen produceren zonder onze leefomgeving schade te berokkenen, maar ook de biodiversiteit vergroten en zo de biosfeer regenereren op basis van het evenwicht en de onderlinge afhankelijkheid tussen alle soorten, onszelf inbegrepen. De eters van Jardins d’OO zijn een deel van de natuurlijke cyclus van de aarde. Zonder hen bestaat deze cyclus niet. Zelf plukken vergemakkelijkt het proces en sensibiliseert de eter ! ”
Ongeveer 186 families uit de gemeentes Fernelmont, maar ook Andenne, Namen … hebben aandelen gekocht (€ 260 per aandeel) en in totaal € 65.000 ingelegd. Voor de uitbreiding van het project kon de vereniging een stuk grond van 85 are kopen. Van het OCMW te Fernelmont huurt ze aanpalende stukken landbouwgrond, waardoor nu meer dan 3 hectare wordt bewerkt.
In zijn adoptiedorp Noville-les- Bois zoekt Xavier een stuk grond waar hij, volgens een oud gebruik, zijn robuuste werkpaard voor een eg spant.
Ontwikkeling van de biodiversiteit
Doelstellingen van de Coof ? Eerst in de Jardins d'OO de biodiversiteit ontwikkelen. Dit stuk land, dat omgeven is door bossen en woningen, wordt nu bewerkt zonder chemicaliën en zonder gebruik van zware landbouwmachines. Op de drie hectare is eind februari zeshonderd meter haag geplant en als alles goed gaat, zullen volgend jaar andere projecten van start gaan : een hoogstamboomgaard, een weide met schapen, een kippenhok, een moeras (met subsidie van de gemeente) … Een andere subsidie zal worden besteed aan de aanleg van een educatief parcours. “We willen er uitleggen hoe ons project in elkaar zit, hoe we de grond bewerken, wat biodiversiteit is … Bij elke geteelde groente worden bordjes met uitleg geplaatst, bijvoorbeeld over het feit dat veel van die groenten niet inheems zijn. Tomaten, boontjes en aardappelen komen inderdaad uit Zuid-Amerika, uien, wortelen en bloemkolen uit Azië.”
Wederzijds vertrouwen
Xavier Anciaux werkt vandaag samen met Christophe Henry, een informaticus die tuinder is geworden en geïnteresseerd is in intensieve biologische teelt - waarbij het de bedoeling is op een kleine oppervlakte zoveel mogelijk te produceren - wat het gebruik van lichte landbouwmachines mogelijk maakt.
Een ander doel is om gezond en smaakvol voedsel te produceren. Er zijn vele manieren om de groenten uit de OO-tuinen op de borden van de eters te krijgen. Zij kunnen hun groenten online bestellen en hun mand op zaterdagochtend ophalen op de ambachtelijke markt, waar ook andere plaatselijke producenten (van brood, geitenkaas, zeep, enz.) welkom zijn. Een tiental dames baten er zelfs een kleine kruidenierszaak uit. Verder, elke dag en op elk moment, kunnen de eters zelf hun groenten komen plukken op het veld ; de prijzen - opgehangen aan de ingang - worden berekend op basis van de omvang van wat geoogst is en het bedrag wordt in een spaarpot gestort. “Geen controle, alles gebeurt in wederzijds vertrouwen, legt Xavier Anciaux ons uit. Meestal zit er meer in de spaarpot dan wat wij verwachtten. Vorig jaar bedroeg de omzet van de Coof 300.000 euro met daarin de tuinbouwproductie en de aan- en verkoop van biologische groenten en fruit, de kruidenierswinkel van de Coof en ook alle verkopen van lokale producenten die gebruik maken van onze onlineverkoopsite en waarop wij geen marge nemen !”
Dit wederzijds vertrouwen maakt deel uit van de organische organisatie, gebaseerd op hulp voor elkaar en samenwerking, de grondslag van het project. Xavier Anciaux benadrukt nogmaals : “Op de Algemene vergadering worden geen democratische maar sociocratische beslissingen genomen. Wij nemen de tijd om een project uit te leggen voor het al dan niet wordt goedgekeurd. In het laatste geval denken wij na over hoe wij het kunnen verbeteren, rekening houdend met de opmerkingen van degenen die terughoudend zijn, tot wij een consensus bereiken.” Deze zelfde procedure wordt toegepast in de komende Algemene vergadering Kids (kinderen en jongeren).
Een gemeenschap van ‘volon-terres’
Uiteindelijk wil de coöperatie ‘een gemeenschap maken’. De eters zijn niet alleen maar plukkers en schenkers. Velen zijn ook ‘volonterres’, vrijwilligers die een handje toesteken om te planten, de aanplantingen te onderhouden, de ambachtelijke markt te beheren, nestkastjes te bouwen met de kinderen …
“Zelfs in de lockdown vormden wij een gemeenschap, voegt Xavier Anciaux eraan toe. Door de lockdown in maart 2020 kon onze lokale marktdag niet meer plaatsvinden. Om onze telers te helpen hebben we in vijf dagen een systeem van thuisbezorging opgetuigd. Andere ‘volonterres’ hebben een onlinebestelsysteem op poten gezet, nog andere hebben de routes hiervoor uitgezet ; elke zaterdag hebben een twintigtal chauffeurs bij 130 families geleverd. Een schenking was ook mogelijk door 'hangende manden' te kopen, wat zo'n 2.000 euro opbracht die het OCMW aan mensen in nood gaf in de vorm van waardebonnen.”
Andere projecten liggen nog op de plank, zoals de hervatting van de opleiding in biopositievegroenteteelt, met ‘aandrijving’ door paarden, sociocratie … En een nieuwbouw om de stagiairs en de zaterdagmarkt in betere omstandigheden te kunnen huisvesten. Maar ook, zo zeggen de telers, om elkaar te ontmoeten en te feesten ! ”
De eters zijn niet alleen maar plukkers en schenkers. Velen zijn ook ‘volonterres’, vrijwilligers die een handje toesteken om te planten, de aanplantingen te onderhouden, de ambachtelijke markt te beheren, nestkastjes te bouwen met de kinderen...