Het nieuwe congrescentrum dat ontsproten is aan het brein van architect Daniel Libeskind verbindt het oude met het nieuwe stadsdeel. Het rijst op naast het station, dat zelf in volle renovatie is, en wordt een veelzijdig instrument dat de stad Mons tot ver over de grenzen zal laten schitteren.

Het zakelijk toerisme is voor veel steden een belangrijke manier geworden om tal van activiteiten aan te trekken. De komst van een groot aantal congresgangers naar één en dezelfde plaats is een prima gelegenheid om hen kennis te laten maken met de stad en de regio en hen op die manier te laten deelnemen aan de economie. Dat besefte ook Nicolas Martin, waarnemend burgemeester van Mons, die het idee ontwikkelde om een congrescentrum te bouwen in de stad van Doudou, naast het station van Santiago Calatrava. De internationale oproep kon rekenen op een tiental inzendingen van verschillende architectenbureaus. Daaruit koos de jury unaniem voor het voorstel van Daniel Libeskind. Het gebouw van de New Yorker verleidt door zijn esthetiek en integratie in het landschap.

Een aantrekkelijk pakket

De Belgische groep Artexis Benelux, organisator van beurzen en beheerder van congrescentra in Gent, Antwerpen en Namen, moet dit project dat MICX werd gedoopt, in goede banen leiden. MICX staat voor ‘Mons International Congress Xperience’. Want een stad die inzet op de toekomst, is het eigenlijk aan zijn stand verplicht om over een congrescentrum te beschikken. Het verleidingsoffensief is dus begonnen. Allereerst moeten er aantrekkelijke en weldoordachte pakketten worden samengesteld. “Een congresganger is als een kind dat je bij de hand moet nemen. Hij wordt afgehaald op het vliegveld, bij alles wat hij doet in het congrescentrum wordt hij begeleid. Ook, trouwens, als hij zin heeft om iets te kopen of te bezoeken. Als we dat goed doen, is de kans groot dat hij met zijn gezin terugkomt”, vertelt Sales Executive Joe Van Damme.

Er wordt dus duidelijk op een internationaal publiek ingezet. Artexis werkt samen met de stad Mons en de provincie Henegouwen om de congresbezoekers een volledig aanbod te doen. Een gespecialiseerd bedrijf moet in het buitenland op zoek gaan naar klanten en Mons in de schijnwerpers zetten bij organisatoren binnen de zogeheten MICE-sector (Meetings, Incentives, Conferences and Exhibitions).

Voor de congresgangers is het feit dat Mons een kleine stad is geen handicap, maar eerder een voordeel. “De mensen vluchten weg van de verstikkende hoofdsteden waar het verkeer almaar vaker stilstaat en waar gewoon geen plaats is. De aanwezigheid van Kate en William op de begraafplaats van Saint-Symphorien op 4 augustus ter gelegenheid van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog toont aan dat Mons haar plaats verdient op de wereldkaart. Wedden dat het fantastische programma Mons 2015 de internationale uitstraling van de stad nog zal versterken?” De inbedding van het MICX tussen de oude stad en het commercieel centrum Grand Prés, waar een campus zit en een aantal innovatieve bedrijven die zich op het buitenland richten, zal de deuren nog verder openen.

Verschillende functies

Het gebouw, dat ingehuldigd wordt op 11 januari 2015, past qua maatvoering bij een stad van 95.000 inwoners. Een menselijke maat dus, zonder arrogant te worden. “Door zijn uitzonderlijke architectuur is het een gebouw dat gemakkelijk beheerd kan worden. Je zal hier geen buitensporigheden zien. We mikken op groepen van ongeveer 800 man, telkens voor twee à drie dagen”, verduidelijkt Henry Goffin, Venue Manager. Om meer te bieden dan alleen maar een congresruimte hebben de ontwikkelaars er een multifunctionele locatie van gemaakt. Het MICX is ook geschikt voor productpresentaties of evenementen zoals het project van de stad Mons, die hier in 2016 internationale cartoonisten wil bijeenbrengen.

De ruimtelijke indeling en de moderne technische installaties maken dit centrum bijzonder competitief. Zo is de uitgekiende akoestiek van de drie auditoria het vermelden waard, omdat je overal in de zaal de spreker hoort zonder dat die een microfoon hoeft te gebruiken. Wel is het zo dat de zalen nog niet geschikt zijn voor concerten of voor voorstellingen waarbij een regie nodig is. Maar daar ligt niemand wakker van, want de stad heeft voldoende goede concertzalen zoals het Centre des arts scéniques, de Manège, de Lotto Mons Expo of de Carré des Arts.

Wisselwerking

Toen Daniel Libeskind zijn project presenteerde, praatte hij weinig over architectuur. Hij sprak wel over de natuur en de poëzie, de wind, de blaadjes en de bomen. “Dit gebouw is ontstaan uit een wisselwerking met het landschap. Het verbindt de oude stad met zijn belfort en de nieuwe wijk van Grand Prés. De krommingen weerspiegelen die van de rivier”, verduidelijkt Pascal Daspremont, oprichter van architectenbureau H2a en projectleider van het MICX. “Het is een dubbele spiraal die op de grond vertrekt en uitloopt in een punt die zich naar het belfort richt. Zoals een bloem die groeit uit de bodem van deze stad om uiteindelijk naar de hemel te reiken.”

Deze wisselwerking met de natuurlijke elementen wordt nog versterkt door de houten bekleding van de gevel en door de dakspiraal die bedekt is met champagnekleurige metalen componenten. Via het stationsplein komt de bezoeker in een felverlichte hal. “We wilden een ontvangstruimte die gericht was naar de Grand Prés, maar zonder een ondoorzichtige gevel. Zoiets zou alleen maar een psychologische barrière vormen.” Vanuit de grote foyer leidt een grote betonnen trap die versierd is met blauwe hardsteen naar de eerste verdieping. De mensen kunnen ook via een houten trap buiten naar het terras en de tuin van waaruit ze een adembenemend uitzicht hebben op het belfort. Het interieur werd niet op papier, maar rechtstreeks in 3D ontworpen, en heeft een vloeiende en zachte uitstraling. Geen enkele muur is verticaal of rechtlijnig. “We hebben diagonalen die in elkaar schuiven om op die manier dynamische ruimtes te creëren.”

Technisch gezien was het een enorme uitdaging voor de bouwers die hun bekisting moesten maken zonder enig referentiepunt. “Men is het niet gewend om zonder plan te werken. Een doorsnede op twee meter hoogte komt niet helemaal overeen met die op een meter hoogte.”

Het spreekt vanzelf dat een gebouw dat dicht bij de natuur wil staan, ook zo duurzaam mogelijk is. Het MICX is overigens het eerste openbare gebouw dat een Valideo-certificaat voor duurzaam bouwen meekreeg. “Gedurende het hele project heeft het milieuaspect de hoogste prioriteit gekregen. Zowel in de keuze van de techniek, als van het materiaal en de oriëntatie van de ruimtes.” Het hout dat gebruikt werd, is robinia. Het is de enige duurzame Europese houtsoort die geschikt is voor buitengebruik zonder dat het behandeld hoeft te worden. Het beton wordt hier in de streek gemaakt, net als de blauwe hardsteen en de aluminium elementen die hergebruikt kunnen worden. De ramen zijn zo uitgemeten dat ze een maximum aan licht doorlaten terwijl ze zo weinig mogelijk warmte laten ontsnappen. Omdat de ruimtes heel onregelmatig gebruikt worden, was het niet mogelijk om er wat verwarming betreft een volledig passief gebouw van te maken. Toch komen de administratieve ruimtes in de buurt, met een systeem voor waterterugwinning. Over drie jaar moeten de warmtepompen aangesloten zijn op een net van geothermische energievoorziening.

H2A IN DRIE REALISATIES

Initialis, het opleidingscentrum van Forem
MONS
Het gebouw ligt langs de snelweg, biedt een groot zichtoppervlak en huist in zich twee verschillende ruimtes voor twee verschillende functies: 1.800 m² cursuslokalen en werkplaatsen, en dan nog eens 1.000 m² kantoren voor de administratie. De didactische en experimentele bestemming komt terug in de architectuur en in de energiesystemen die erin geïntegreerd zijn: afkoeling door het waterreservoir, zonnepanelen in de dubbele bekleding, energieopslag onder de werkplaatsen, warmteterugwinning met warmtepompen, zelfstandige verwarming in de kantoren, enzovoort.

Het Europees distributiecentrum van H&M
GHLIN-BAUDOUR
De landschappelijke ordening van dit 60.000 m² grote centrum maakt dat zowel de buurtbewoners als het personeel kunnen genieten van een uitzicht over groene ruimtes dat je normaal niet terugvindt op industrieterreinen.

Renovatie van de Cité du Midi
LA LOUVIÈRE
Met een uitgebreid onderzoek, dat samen met de bewoners is uitgevoerd, hebben de architecten de verkeersstromen die bepalend zijn voor deze locatie opnieuw in kaart gebracht. Daarna hebben ze ervoor gezorgd dat openbare en private ruimtes in elkaar overvloeien. Ruilverkavelingen werden voorgesteld om zo gemeenschappelijke ruimtes te creëren die kunnen dienen als ontmoetingsplaatsen en speelpleinen.

Een totaalbenadering

Het architectenbureau H2a is al sinds 1993 aanwezig in Mons, maar toch kun je hen moeilijk lokaal noemen. Hun mensen op het bouwterrein en achter de computerschermen hebben bijna allemaal aan de polytechnische faculteiten van de Universiteit van Mons gestudeerd, maar het zijn zowel Belgen als Polen, Oekraïners en Amerikanen. Door die diversiteit werken ze sinds zeven of acht jaar voor grote internationale firma’s. “Dit is een voortdurende verrijking. Het geeft ons de mogelijkheid om zaken op verschillende manieren aan te pakken en nieuwe technieken te leren. Zo wordt er in Europa bijvoorbeeld anders gebouwd dan in de Verenigde Staten”, legt mede-eigenaar Pascal Daspremont uit.

De filosofie van het bureau vertaalt zich in een totaalaanpak waar de technische en esthetische aspecten op hetzelfde moment ontwikkeld worden. De architecten, ingenieurs en binnenhuisarchitecten worden bijgestaan door medewerkers die gespecialiseerd zijn in energiegebruik, akoestiek of ruimtelijke ordening. “In het verhaal van het MICX, bijvoorbeeld, hebben we al heel vroeg nagedacht over de meest optimale manier om zo snel mogelijk 800 mensen te evacueren. Als je zoiets niet meteen doet, loop je het risico dat je later nog een nooduitgang kan gaan toevoegen die het uitzicht van je gevel verpest.” Daniel Libeskind was gecharmeerd van hun realisaties en koos daarom voor H2a om samen te werken aan het MICX-project. “Toen we het goede nieuws vernamen, waren we toch even bang voor de samenwerking met een echte architectuurvedette die ons misschien als voetvolk zonder zeggenschap zou behandelen. Maar dat bleek helemaal niet het geval. We hebben het geluk gehad dat we al in het prille begin bij het project betrokken werden. Daniel Libeskind is een heel grootmoedige man die ook altijd naar ons luisterde. Op de zwaarste momenten op de bouwplaats hadden we twee videoconferenties per week met hem en zijn mensen in de Verenigde Staten. Door het tijdsverschil waren dat bijna dagen van 24 uur. ’s Avonds legden wij een probleem voor en zij werkten daar dan aan terwijl wij sliepen.”