een overwinning voor het leven 

Na eeuwen van hard labeur in de industrie verwelkomt Tubeke vandaag een nieuw project dat leven brengt, namelijk de bouw van de Quartier des Confluents. De wijk zal verrijzen op de site van de vroegere Forges de Clabecq. De eerstesteenlegging op 5 maart is het startsein van een langverwachte economische herontwikkeling.

De nieuwe wijk komt er op een gesaneerd terrein van 11,5 ha aan de voet van de brug van Clabecq langs het kanaal Charleroi-Brussel. Het vastgoedproject, ontwikkeld door de vennootschap DCI Monaco en gedragen door Sampace (groep Samfi Invest France), is ambitieus. De betrokken partijen beseffen dat hun project de hoop vertolkt van een bevolking die op zoek is naar identiteit. “De inwoners van Tubeke hebben zich meteen achter het project geschaard, daar het een positief alternatief op lange termijn biedt en tegemoetkomt aan bepaalde tekortkomingen”, verklaart Michel Januth, burgemeester van Tubeke. In 2004 bracht Pascal Seret, afkomstig uit Hoei en geassocieerd zaakvoerder bij DCI Monaco, al een bezoek aan de stilgevallen site en stelde toen voor om er een merkendorp te creëren. “Er werd naar me geluisterd, maar de tijd was nog niet rijp. In 2013 heb ik het idee opnieuw voorgelegd aan Michel Januth, die toen pas verkozen was, en ditmaal vond ik wel gehoor.” Het bewijs dat je het goede moment moet kiezen en dat de Tubekenaren klaar zijn met rouwen. Vandaag is het zover! Gemengde woningen, buurtwinkels, kantoren, restaurants en cafés, maar ook een kinderdagverblijf, een medisch huis, een zaal voor sportbeoefening, een toeristische dienst, kunstwerken in de openbare ruimte … de Quartier des Confluents begint te groeien.

Shopping van hoge kwaliteit

Een nieuwe wijk uit de grond stampen betekent doeltreffend tegemoetkomen aan een groot aantal criteria, o.a. dat van “samen leven”. Een wijk bruist van leven en behoudt zijn bevolking, of trekt na verloop van tijd zelfs nieuwe bewoners aan, zo hij voldoet aan de noden van zijn bewoners. “Mix van sociale klassen en generaties, duurzame architectuur, werkgelegenheid, groene ruimten, vrijetijdsbesteding, connectiviteit, mobiliteit ... je moet aan alles denken alvorens van start te gaan”, zo zegt Pascal Seret. Ook de aantrekkingskracht van de wijk is zeer belangrijk. In deze optiek stelt de Tubize Outlet Mall (TOM), een economische pijler, 13.000 m2 aan winkeloppervlakte ter beschikking, met 80 boetieks voor merkkledij tegen uiterst voordelige prijzen. “De TOM wordt geïntegreerd in de stad, zijn architectuur is hedendaags en verzorgd. De tijd van winkelcentra buiten de stad, omgeven door parkings die de bodem ondoorlatend maken, is voorbij.” Met ongeveer één miljoen bezoekers per jaar moesten er vanaf het ontstaan van het project oplossingen worden uitgewerkt voor de problematiek van de toegangswegen en de parkeerzones. Voor de parkings maken de architecten gebruik van de natuurlijke hoogteverschillen van het terrein om een plaat te leggen, niet ondergronds te gaan en toch de parkeerzones aan het zicht te onttrekken. De mobiliteit zorgt voor meer hoofdbrekens die zullen worden opgelost met de noordelijke ringweg rond Tubeke en de nieuwe stadstoegang die een andere structuur zal krijgen. In plaats van de spoorwegovergang krijgt Tubeke een constructie die de spoorlijn zal overspannen. Tegelijk worden er momenteel onderhandelingen gevoerd om het station van Clabecq weer in dienst te stellen. In afwachting daarvan zal de stad elektrische fietsen en voertuigen ter beschikking stellen, en een pendeldienst organiseren om de mensen die per trein aankomen in het station van Tubeke naar de Quartier des Confluents te brengen, en omgekeerd.

Tubize Outlet Mall (TOM), 13.000 m2 winkeloppervlakte. “De TOM wordt geïntegreerd in de stad, zijn architectuur is hedendaags en verzorgd. De tijd van winkelcentra buiten de stad, omgeven door parkings die de bodem ondoorlatend maken, is voorbij.”

Gemengde woningen, buurtwinkels, kantoren, restaurants en cafés, maar ook een kinderdagverblijf, een medisch huis, een zaal
voor sportbeoefening, een toeristische dienst, kunstwerken in de openbare ruimte … de Quartier des Confluents begint te groeien.

 
“Terre de Tubize” of stadslandbouw

Het dak van de TOM genoot bijzondere aandacht. Het vormt een belangrijk deel van het project en wordt een groendak van 8.000 m2 waarop groenten zullen worden geteeld met eerbied voor de permacultuur. Dit concept werd ontwikkeld in samenwerking met Jessica Sbaraglia (zie verder). “Dit is uniek in België, we zijn de eersten die tuinen van deze omvang aanleggen op een dak. Echte tuinen met echte aarde, 100% biologisch, zonder aanvoer van chemische stoffen daar we vertrekken met maagdelijke grond. Dit is niet zomaar een loze aankondiging! We zullen dit realiseren, ook al moeten we nog eens twee miljoen euro extra investeren. Een dak zonder of met Jessica, dat is niet hetzelfde dak!” glimlacht Pascal Seret. “We willen dat het winkelcentrum op zonne-energie werkt. De panelen komen niet op het dak maar worden aan een verticale gevel bevestigd. Ik kreeg een voorstel om de groenten te vervangen door zonnepanelen, daar die minder kosten en meer opbrengen. Maar nee, wij hebben de burgers een project van stadslandbouw beloofd en we gaan nu niet iets anders doen.” De volledige opbrengst van de groenteteelt zal lokaal worden verkocht, ofwel aan de inwoners ofwel aan de restaurants met, prioritair, het restaurant dat zal worden ondergebracht op het dak te midden van de gewassen, smakelijke hagen, kippen en bijenkorven. Een restaurant met aan het hoofd een gelau-werde chef, waar de gasten kunnen proeven van de bereidingen op basis van fruit, groenten en eetbare bloemen die ter plaatse worden geteeld. “We plannen 2.000 m2 serres die worden verwarmd met warmtekrachtkoppeling afkomstig van de woningen en 1.000 m2 gewijd aan pedagogie.” En, we zijn tenslotte in België, er zal ook hop worden geteeld op het dak van de TOM. Misschien komt er wel een microbrouwerij …

Quartier des Confluents: enkele cijfers

671 woningen
1.542 m2 horecaoppervlakte, waarvan, 1.229 m² toegankelijk voor het publiek
12.128 m2 handelsoppervlakte in de TOM
2.616 m2 oppervlakte voor buurtwinkels een klim- en avonturenpark van van 3.170 m2
een indoor elektrische karting van 2.593 m2
een kinderdagverblijf met 42 plaatsen
50 woningen in dienstenresidentie en
48 woningen als serviceflats

Jessica Sbaraglia, oprichtster van Terre de Monaco

Jessica Sbaraglia, oprichtster van Terre de Monaco, een concept van stadslandbouw op de daken in het Prinsdom, sprak met ons af in het viersterrenhotel-
complex Monte-Carlo Bay Hotel. De jonge vrouw wentelt zich echter niet in de luxe, ook al werd ze tijdens haar vorige leven sterk in die richting geduwd. Jessica heeft een door geld gedomineerde wereld de rug toegekeerd en wijdt zich voortaan aan regenwormen, kippen, bijen, courgettes en eetbare bloemen. In haar geval spreken we niet van reconversie maar van existentieel evenwicht en terugkeer naar de bron.

Doordrongen van Zwitserland, waar ze geboren is, en van de familiale keuken waarvan de ingrediënten voornamelijk uit een biologische moestuin kwamen, ontwikkelde de jonge dertiger in 2016, na haar kwalificerende opleiding in groenteteelt, een project dat niet zo verbazingwekkend zou zijn indien het elders dan in Monaco was gevestigd. “Mijn eerste idee was dubbel: landbouw, die al een eeuw verdwenen was, weer binnenbrengen in een gebied van 2 km2, dat voor 80% is gebetonneerd, en daarvoor de platte daken van de torens in het prinsdom of de onbebouwde maar uiterst kleine ruimten in de stad gebruiken”, verklaart Jessica. Een echt huzarenstukje in Monaco, de dichtst bebouwde stad ter wereld!

“Toen ik aanklopte om mijn project voor te stellen en de nodige vergunningen te krijgen, nam niemand mij ernstig, des te meer daar ik niets moet weten van hydroponie, een vorm van landbouw buiten de grond. Bovendien ben ik een vrouw, en ook nog jong en blond”, grapt ze. Intussen is Terre de Monaco een succesvol ecosysteem (1.600 m2 biologische landbouw, niet gemechaniseerd, een opbrengst van 7.556 kg fruit en groenten, 3.650 eieren van 50 kippen) waarvan het voorbeeld wordt gevolgd in andere steden in Frankrijk, Zwitserland en België (met Terre de Tubize).

“Het maakt me gelukkig om met scholen te werken”, besluit Jessica. “Ik geef de kinderen les over de seizoenen, permacultuur, het werk van een groenteteler, wat het betekend om geduld te hebben, te observeren, over welzijn en de smaak van kwaliteitsvolle producten. Het is belangrijk dergelijke zaken door te geven, vooral in de steden.”

Terre de Monaco is een succesvol ecosysteem waarvan het voorbeeld wordt gevolgd in andere steden in Frankrijk, Zwitserland en België (met Terre de Tubize).

 
www.dci-monaco.com
www.terredemonaco.com

Een bladzijde is omgeslagen

De pogingen om zijn hart van staal te reanimeren leverden niets op. Op 31 december 2001 hielden de Forges de Clabecq definitief op te bestaan. In 2010 sloten het Waals Gewest, de gemeente Tubeke en Duferco Développement een overeenkomst met het oog op de opmaak van een masterplan. Er waren twee doelstellingen: een beslissing nemen betreffende de reconversie van de site en een proces van participatie en overleg organiseren om alle partijen samen te brengen die betrokken zijn bij de toekomst van Tubeke, met op de eerste plaats de bevolking. De herwaardering van het braakliggend industrieterrein van 87 ha is een gevoelig onderwerp daar het doordrongen is van het lokale industriële en sociale geheugen. De site van de vroegere hoogovens is ook de toegangspoort tot de stad en het verbindingsteken met de zusterentiteit, Clabecq. Er was geen ruimte voor improvisatie. “In 2013 keurde de gemeenteraad eenparig het masterplan goed voor de ontwikkeling van de site. De eerste fase is de creatie van de Quartier des Confluents”, verklaart Michel Januth.

Bij de aanvang van de werken bleven er nog enkele erfgoed-
elementen gespaard, onder meer de HF2, een kleine in 1912 opgestarte hoogoven. Voorlopig is nog niet bekend of hij al dan niet wordt afgebroken.

Les Forges de Clabecq: enkele data

• 1781 Ontstaan van de Forges de Clabecq: bouw van een molen om ijzer te slaan
• 1810 Constructie van een eerste hoogoven
• 1827 Het kanaal Charleroi-Brussel wordt gegraven
• 1850 Constructie van een ijzerwalserij
• 1857 Constructie van een plaatwalserij
• 1861-1887 Bloei van de Forges op een terrein van bijna 3 ha
• 1888 Oprichting van de nv Forges de Clabecq
• 1910-1972 Zes hoogovens worden de ene na de andere opgestart
• 1996 Faillissement van de Forges de Clabecq
• 1997 Oprichting van de nv Duferco-Clabecq
• 1998 Heropstart van de fabriek
• 2002 De staalactiviteiten worden definitief stilgelegd
• 2006 Sanering van de site
• 2010 Opmaak van het masterplan voor de reconversie van de Forges de Clabecq
• Maart 2020 Eerstesteenlegging van de Quartier des Confluents (fase I)