WorldSkills, dat gekend is voor zijn Beroepenolympiade, vormt het internationale uitstalraam van de manuele, technische en technologische beroepen. Maar het is veel méér dan een reekskampioenschappen...

Achter de algemene benaming WorldSkills schuilt om te beginnen een hele geschiedenis. Spanje organiseert in 1950 de eerste internationale beroepenwedstrijd. Dat initiatief wordt de volgende jaren overgenomen door verscheidene Europese landen, waaronder België. We moeten echterwachten tot in 2005 en de internationale wedstrijd in Helsinki, voordat de beweging zich sterk uitbreidt – het aantal deelnemende landen en mededingers is sindsdien verdubbeld – en de organisatie haar huidige vorm aanneemt.

Twee handen en een knap stel hersenen

De wedstrijden, die goed worden gevolgd en verslagen door de media, zijn slechts het topje van de ijsberg. Tegelijk voert WorldSkills Belgium op de achtergrond minder gemediatiseerd werk uit om duurzame steun te verlenen aan beroepsopleidingen voor de jeugd, door veel bijeenkomsten te organiseren waarop men beroepen kan ontdekken. Met de slogan “De toekomst ligt in beidehanden”, wil de vereniging niet alleen aantonen dat de wereldeconomie niet zonder geschoolde handenarbeiders kan, aan wie ze een stabiele toekomst biedt, maar ook dat manuele, technische en technologische beroepen veel persoonlijke ontplooiingskansen inhouden. Het is frustrerendopleidingen te steunen, die, ondanks hun grote toegevoegde waarde, niet altijd de verdiende faam hebben. Vooroordelen zijn taai en veel mensen denken dat je de maatschappelijke ladder enkel kan opklimmen via algemeen vormende en academische studies. WorldSkills Belgium moet jongeren er dus van overtuigen dat ze ook met een manueel beroep een geslaagd leven kunnen hebben. Maar de geesten schijnen langzamerhand te evolueren, als men ziet dat er in de Duitstalige gemeenschap van België een zeer goed ontwikkeld systeem van afwisselend (of duaal) onderricht bestaat, dat flink uitbreiding neemt. Eén voet op school en één voet in het bedrijfsleven: zou dat de oplossing zijn? Ja, dat is ondertussen al bewezen! Tegelijk werken en een algemene opleiding genieten, staat borg voor een motiverende vorming die op uitmuntendheid mikt. “Ik zou wel eens willen zien hoe een tegelzetter een nauwkeurig bestek zal opmaken, als hij niets van meetkunde kent. Hoe kun je technisch tekenaar worden en met een computer werken, als je geen in het Engels opgestelde didactische software kunt gebruiken en niet weet wat een algoritme en een integraal zijn”, vraagt Francis Hourant, directeur bij WorldSkills Belgium, zich af. Het antwoord kent hij. De kampioenen,meer bepaald de gouden-medaillewinnaars, zijn jongeren die uitstekende resultaten halen in de algemene vakken. Die vaststelling geldt ook voor het aanleren van vreemde talen, die ze volgens de mededingers veel te weinig kennen om open te staan voor de wereld.

Aan de overheid legde Francis Hourant indertijd als volgt uit wat de kracht van deskundigheid is: “Mijnheer de Minister, u kunt een windmolen laten ontwerpen door de beste ingenieurs ter wereld, maar zonder lasser, kraanmachinist en elektromechanicus, zal uw windmolen slechts op papierbestaan”.

Zeg niet meer automonteur, maar mechatronicus

WorldSkills International heeft ambitie, net zoals zijn mededingers. Het wil de internationale “hub” of uitwisselingsplaats worden voor informatie over beroepen en beroepsopleidingen. De competities vormen een kostbaar instrument om dat doel te bereiken, aangezien ze kunnen doen nadenken over de evolutie van die beroepsopleidingen. Dat is precies zoals op de Olympische Spelen, waar nieuwe sporten opduiken, terwijl er andere verdwijnen omdat ze niet meer worden beoefend. “Wij stellen dezelfde vraag. Welke nieuwe beroepen zijn representatief voor de economische behoeftes? Zodat we die in onze wedstrijden kunnen opnemen. Uit een Forem-onderzoek blijkt dat 50 % van de kinderen die nu worden geboren, een beroep zal uitoefenen dat vandaag nog niet bestaat. Dat is van belangvoor jongeren die een studierichting zoeken. Ik geef u een voorbeeld. Een jongere die vandaag steenhouwer of drukker wil worden, moet beseffen dat hij waarschijnlijk meer in een artistieke richting zal evolueren. Als hij zich wil toeleggen op mechanica en engineering, zal hij geen automonteur meer zijn, maar een elektromechanicus of mechatronicus. Beroepen verdwijnen en maken plaats voor andere”.

WorldSkills ontdekt dergelijke trends, die beantwoorden aan de huidige en toekomstige economische behoeften. Die informatie zou idealiter in de scholen moeten worden verspreid, onder meer dankzij het werk van de deskundigen van de vereniging (leraars, opleiders, zelfstandigen). “In België trachten wij de beroepsopleidingen te informeren en te laten profiteren van de technische en pedagogischeervaring die de experts opdeden dankzij de contacten die ze, naar aanleiding van de wedstrijden, zowel in België als in het buitenland hebben. Dat lukt nog niet zoals we het zouden willen, maar er is beterschap”.

Op de hoogste trede van het podium

Finland is ongetwijfeld het land dat alles wat opvoeding en opleiding aangaat, het best begrepen heeft. De Finnen hebben een Academie opgericht om de WorldSkillswedstrijden te gebruiken als pedagogisch instrument. Zo worden de Finse deskundigen die de finalisten begeleiden op EuroSkillsof WorldSkills, verzocht uit te kijken naar wat er in het buitenland voor interessants gebeurt inzake de opleiding voor manuele beroepen, om dan hun eigen opvoedingsysteem aan te passen en teverbeteren. WorldSkills Belgium wil het systeem van de Finse communicerende vaten in België invoeren. Volgens Francis Hourant moet er de vier volgende jaren naar gestreefd worden dat de deskundigen en juryleden hun ervaring in hun wederzijdse specialiteiten met elkaar zouden delen. “Wij hebben veel te bieden aan ons onderwijssysteem. Dankzij onze internationale uitwisselingsdynamiek kunnen wij onze deskundigheden inzake vakkennis voortdurend evalueren en verbeteren”.

Belgian Team EuroSkills 2016

Op naar Göteborg! Na de Beroepenolympiade 2015 in São Paulo, is dit jaar volgens het afwisselingsprincipe gewijd aan de regionale kampioenschappen. Er is dus een EuroSkills-competitie gepland voor de geselecteerden van het Belgian Team 2016. Aan het einde van een langeliminatieproces, krijgen 25 jongeren een ticket voor Zweden. Een onverbiddelijke selectie, want er hadden zich liefst 752 kandidaten ingeschreven voor de preselecties. De 90 finalisten van de Startech’s Days (drie medailles: goud, zilver en brons, voor 30 beroepen) kregen niet enkel een unieke technische opleiding van de deskundigen, maar voor de eerste keer in de geschiedenis van de competitie kregen ze ook een vorming inzake soft skills, dat wil zeggen in persoonlijk management. Kunnen zijn is even belangrijk als kunnen doen. De motivering, het vermogen en de wil om te leren, de technische vorderingsmarge, stressmanagement, teamgeest... allemaal factoren die door de teamleiders werden geëvalueerd en waarmee rekening werd gehouden om de onder de 90medaillewinnaars diegene te kiezen, die België en hun beroep zullen vertegenwoordigen in Göteborg.

En het is niet noodzakelijk de winnaar van een gouden medaille, die zal vertrekken. De tijdens de opleiding verworven uitmuntendheid is één ding, lichamelijk en mentaal standhouden ten aanzien van de eisen van een competitie is een ander. Interessant om weten is overigens dat uit een bij de finalisten gehouden enquête blijkt dat 90 % van de finalisten van de Startech’s Days zich daarvoor inschreven om bijkomende professionele en menselijke ervaring op te doen en niet op de eerste plaats om naar het buitenland te kunnen gaan. Een jongere die aan het nationale beroepenkampioenschap deelneemt, wint trouwens één tot twee jaar aan ervaring. Indien hij voor Europa of voor de wereld wordt geselecteerd, maakt hij een kwalitatieve sprong voorwaarts van vijf jaar. In één keer!

Gaan de technische beroepen voldoende digitaal?

In Namen zal er in 2017 een internationale conferentie plaatsvinden om de impact te benadrukken die de digitale maatschappij heeft op de opleiding en op de technische beroepen. Een uitwisseling van de opvattingen en ervaringen van de leden van WorldSkills met die van onze regionale actoren, op een symbolische plaats, het kasteel van Namen, een praktijkschool die met de hotelschool van de Provincie verbonden is.

INLICHTINGEN: 

www.worldskillsbelgium.be

BARTHÉLÉMY DEUTSCH “dekt opnieuw de tafel”

Barthélémy is de kampioen van de zaaldienst. Hij wil vooruitkomen en heeft de door WorldSkillsgeboden kansen gegrepen om heel ver te gaan... In 2013 won hij goud op de Startech’s Days. Toen hij 20 was, nam hij deel aan de Olympiade in Leipzig. Hij won geen medaille, maar werd opgemerkt door het beroemde Engelse restaurant ‘The Fat Duck’, dat hem in dienst nam. Ironisch genoeg slaagde Barthélémy niet in Leipzig, omdat hij de Engelse instructies niet begreep! Hij werd perfect tweetalig (en rangkelner) en doorkruiste de wereld om nog meer bij te leren. Hij wordt 23 en mist decompetitie. Opnieuw neemt hij deel aan de Startech’s Day 2016, wint weer goud en hoopt voor deEuroSkills in Göteborg te worden geselecteerd (n.v.d.r.: de beslissing wordt verwacht wanneer wij terperse gaan). Winnaar is hij al. “Dit jaar won ik niet alleen een medaille, maar kreeg ik ook eenbuitengewone opleiding die mijn bekwaamheden tot buiten mijn beroep aanscherpen. MetDominique Bal, onze deskundige, hebben we deelgenomen aan de Belgische cocktailfinale. Zo leerden we nieuwe technieken aan, en werken met producten en onze kennis op vlak van smakenverbeteren. We werden opgeleid door de vroegere hoofdkelner van het koninklijk paleis, die ons leerde wat het protocol was en hoe we een tafel perfect moeten dekken. In het restaurant ‘Comme chez soi’ was het mijnheer Jacques die ons uitlegde hoe we goed met de klanten moeten omgaan. Dat zijn onschatbare zaken, die van mij een betere mededinger en vakman zullen maken”. Negen kampioenen uit alle werelddelen, die door WorldSkills worden gekozen op basis van eenkandidaatsdossier, zijn twee jaar lang de internationale ambassadeurs van het WorldSkills-project.Barthélémy Deutsch maakt deel uit van die WorldSkills Champions Trust en krijgt als bonus internationale opleidingen. Zijn doel? De waarden van WorldSkills hier en elders doorgeven. 

ANAÏS PIRART, een inspiratiebron

Haar school, de Provinciale Middelbare School van Andenne, is trots op haar. Anais is (terecht) ooktrots op zichzelf. Maar vooral omdat ze “goud heeft gewonnen op het nationaal kampioenschap‘haarkappen’ en het de leerlingen van de lagere klassen motiveert”, zegt ze in alle eenvoud. Anais, dienaar het Europees kampioenschap hoopt te mogen gaan, is echter geen vedette, maar een voorbeelddat kan worden nagevolgd door jongeren die aan de Startech’s Days willen deelnemen om hun beroep tot zijn recht te doen komen. De 19–jarige Anais volgt het laatste jaar haarkappen. Toen ze 17 was, had ze al eens deelgenomen aan de nationale selectie. “Een eerste wedstrijd, een eerste ervaring waardoor ik gegroeid ben. Ik hou van wedstrijden want die motiveren me”. Anais heeft zopas het vormingsweekend voor soft skills gevolgd en ze wacht nu rustig de beslissing van WorldSkills Belgium af. Naar Göteborg of niet? “Ik geloof erin, maar als ik niet word geselecteerd voor het Belgian Team, is dat niet erg. Ik heb zelfvertrouwen opgebouwd en geleerd dat werken altijd resultaten oplevert”.

WORLDSKILLS, EEN STRUCTUUR MET DRIE NIVEAUS

01. Wereld: WorldSkills International (WSI) telt 75 lidstaten die wereldwijd verspreid zijn over vijf regio’s. De organisatie vertegenwoordigt 70 % van de wereldbevolking.

02. Regionaal: de lidstaten van WSI zijn verspreid over vijf regio’s (Europa, Amerika, Oceanië, Azië ende landen aan de Arabische Golf). Het is de bedoeling binnenkort een zesde regio op te richten, namelijk de Afrikaanse. België behoort tot de Europese regio, WorldSkills Europe (WSE), die 28 landen telt.

03. Nationaal: elke lidstaat wordt vertegenwoordigd door een op internationaal en regionaal niveau geaccrediteerde organisatie. WorldSkills Belgium is in België de officiële vertegenwoordiger van WorldSkills International en WorldSkills Europe.

Goud, zilver en brons 

De kampioenschappen worden op de drie niveaus van de structuur georganiseerd. België organiseert elk jaar een nationaal beroepenkampioenschap, de Startech’s Days. Het Belgian Team (dat gekozen wordt uit de medaillewinnaars van de Startech’s Days) neemt afwisselend deel aan het Europees kampioenschap (EuroSkills) tijdens de pare jaren (elke lidstaat neemt deel in zijn eigen regio) en aan de mondiale Beroepenolympiade (Worldskills) tijdens de onpare jaren. Elke nationale finalist mag maar één keer deelnemen aan een regionale competitie en aan een wereldwijde, binnen de leeftijdsgrens (maximum 25 jaar in het jaar van de Europesewedstrijd en 22 jaar voor de wereldwijde). EuroSkills Göteborg (Zweden) zal van 29 november tot 1 december 2016 het Belgian Team 2016 verwelkomen. In oktober 2017 zal de 44e Beroepenolympiade in Abu Dhabi worden georganiseerd.

ON NOTICE

Een beroep is on notice, dat wil zeggen ‘in gevaar’, wanneer minder dan twaalf landen zich daarmee voor een competitie inschrijven op wereldvlak en minder dan zeven op regionaal vlak. Wanneer de toestand zich opnieuw voordoet bij de volgende competities, verdwijnt het beroep. Dat is het geval voor het drukkersberoep, dat op Europees vlak al verdwenen is. Aan de Beroepenolympiade 2015 inSao Paulo nemen slechts elf beroepen aan de competitie deel. Het beroep van drukker is dus on notice en over het lot ervan zal in 2017 worden beslist naar aanleiding van de volgende Olympia, in Abu Dhabi. Steenhouwen bevindt zich in hetzelfde geval. Daarentegen proberen nieuwe beroepen zich te doen gelden, bijvoorbeeld logistiek management, aquatronic (water management) en game development (het creëren van videospellen).

DE WORLDSKILLSCOMPETITIES, DAT IS EEN BEETJE HET LEVEN IN HET KORT

Jean-Claude Raskin is al een twintigtal jaar een specialist inzake persoonlijke ontwikkeling. Alsmentale coach begeleidt hij het Belgian Team op het vlak van algemene communicatie, vanstressmanagement en van motivering van de jongeren vóór en na de competities. “De wedstrijd gaat op de eerste plaats tegen jezelf. Wat ik de jongeren vraag, is dat ze zich zouden overtreffen, niet om de anderen te verpletteren, maar om trots te kunnen zijn op zichzelf. Ongeacht de uitslag, kunnen ze dankzij die houding niet (te zeer) ontgoocheld zijn, wanneer ze niet op het podium mogen staan.Voor het selecteren van de medaillewinnaars van de Startech’s Days helpen mijn collega’s en ikzelf de technische deskundigen om, in geval van twijfel, de jongeren te identificeren die aan de regionale ofwereldwijde competitie zullen deelnemen. Het kan zijn dat een jongere die uitblinkt in zijn beroep, naeen weekend vol sportieve, mentale en psychologische proeven heel slecht tegen druk blijkt te kunnen”. Of geen tucht kan verdragen!