Op het domein van Chevetogne is de natuur in alle vormen aanwezig, zowel wild als aangelegd. U kunt er zich in ontspannen en uitleven, maar ook nadenken over de voorouderlijke banden die ons met die natuur verbinden.

© FTPN Aérialmedia

Prachtige tuinen, thematische speelpleinen, vijvers, bos, aangelegde wandelpaden, sportvelden, een kinderboerderij, musea … Het domein van Chevetogne is het natuurgebied bij uitstek. U vindt er alle aspecten van de natuur terug : u kunt wandelen, u ontspannen, dingen ontdekken, u afreageren, ontmoetingen doen, heel wat bijleren …

Toch kwam dat aards paradijs niet op één dag tot stand en het werd vooral niet op goed geluk af gemaakt. Toen Bruno Delvaux in 1995 werd aangesteld tot directeur van het Provinciaal Domein van Chevetogne, kreeg hij als taak een nieuw project uit te denken voor dat 600 hectare grote gebied. Die plannen moesten veel beter beantwoorden aan wat het publiek echt verlangde en aan het nieuwe milieubewustzijn, namelijk een noodzakelijke terugkeer naar de natuur.

Een uitdaging van formaat, want vanaf het begin van het aanleggen van de site, die in de jaren 70 vanuit privéhanden was overgegaan naar openbaar bezit, speelde de combinatie van beton en marketing, waarin geen enkel masterplan voorzag, meer dan eens een beslissende rol. Daardoor ontstond er een hele reeks wegen en speelpleinen, een reusachtig zwembad, een kartingbaan, een immense camping voor caravans, alsmede een stoffige esplanade … die dagelijks werd vervuild door coca-cola, frieten en hamburgers. In een andere tijd zou die directeur alles hebben gered wat er te redden viel en dan ijlings betere oorden hebben opgezocht !

Toen Bruno Delvaux in 1995 werd aangesteld tot directeur van het Provinciaal Domein van Chevetogne, kreeg hij als taak een nieuw project uit te denken voor dat 600 hectare grote gebied.

© Sophie Vuidar

Een cultureel centrum in openlucht

Maar Bruno Belvaux heeft altijd van uitdagingen gehouden. De reden waarom de provinciale overheid hem heeft gekozen, was omdat ze hoopte dat hij met een meer ‘cultureel’ project zou komen aanzetten. Hij is schrijver en regisseur, kortom een man van het toneel, en hij is de broer van de cineasten Rémy en Lucas Belvaux. In die tijd was er in heel het domein immers geen enkele tuin, geen pretpark en geen plaats voor dieren. Waarom zou hij van die plekken geen culturele centra voor de 21e eeuw maken ? Dat voorstel van journalist Jean-François Kahn maakte Bruno Delvaux, enthousiast.

Om zijn weg te vinden op dat onbekende gebied, begint de Namenaar veel te lezen en zoekt hij inspiratie bij de vele buitenlandse parken die hij gaat bezichtigen. Maar vooral omringt hij zich met ervaren personen die hem raad kunnen geven : Marie-Françoise Degembe, een geschiedkundige die studeerde aan de ‘École du Paysage’ van Versailles, en Benoît Fondu, een jonge land-schapsarchitect die zijn sporen had verdiend met het heraanleggen van de tuinen van Seneffe. Het drietal geraakt het eens : ze moeten opnieuw voorrang geven aan de natuurlijke omgeving en een zone met aangelegde natuur, zodat men er een ruim publiek kan verwelkomen, dat thuis nauwelijks in aanraking komt met de natuur.

© DPC

Vandaag is het domein aantrekkelijk geworden dankzij de vijftien tuinen : de Engelse tuin, de Franse tuin met zijn borduurachtig patroon, de Woodland Garden, de Haagbeukentuin, de Moestuin der Begeerte, de tuin van Hervé Bazin, de Bramengekte …

De Paladiaanse brug 

“Een milieudwaasheid ! ” Tussen de betonlagen waartegen Bruno Belvaux strijd heeft geleverd, lagen degene die dienden om het water van de tweede vijver naar de vijver aan het Einde van de Wereld te leiden, op een uitgelezen plaats. Vandaag is die ongelukkige structuur doorbroken en kan het water opnieuw zijn natuurlijke loop volgen langs een reeks landschapswatervalletjes. En op de plaats van de oude brug, die men te klein vond in verhouding tot de weidsheid van het landschap, wilde de directeur een Paladiaanse brug bouwen – Andréa Palladio was een architect uit de Italiaanse renaissance die het in de Romeinse tijd zo gegeerde bouwmodel weer in eer herstelde – met hoge zuilen en driehoekige frontons. Opdat de wandelaars een momentje zouden kunnen rusten terwijl ze de brug bewonderen, zal deze laatste overdekt worden en voorzien van banken. En er zal ook een interpretatiecentrum voor … regen worden gemaakt.

HET MUSEUM VAN DE BUITENGEWONE NATUUR

© DPC 

Het voornaamste gebouw op de esplanade, de centrale en emblematische plaats van het domein, is het NEM (Nature Extraordinary Museum), met daarin het interpretatiecentrum van het park, dat half rariteitenkabinet en half bibliotheek is. Het dient om de wijsgerige banden tussen mens en natuur weer onder de aandacht te brengen. “Ik heb dat museum en twaalftal jaar geleden bedacht en in scene gezet, toen ik merkte dat de bezoekers geen weet hadden van de sociologische werkelijkheden van het park”, legt Bruno Belvaux uit. “Veel mensen zagen in het domein slechts een uitgestrekt arboretum, waarin verscheidene soorten werden bewaard. Ik heb willen uitleggen wat men er zag, om de mensen te doen nadenken over natuur en cultuur.”

Maar om te beginnen : wat is de natuur ? Voor de directeur is dat niet de geschikte term om de parkomgeving te beschrijven. “De natuur die men in Chevetogne bewondert, is aangelegd en ze is een ‘kunstwerk’. De echte natuur is wild, zoals in het Amazonewoud.” En ze jaagt angst aan. Zoals blijkt in de eerste helft van het interpretatiecentrum, huist de grote boze wolf erin, alsook de minotaurus, slangen, vampen, toverkollen … Beetje bij beetje heeft de mens zijn angsten overwonnen en is hij de natuur gaan temmen door er prachtige tuinen in aan te leggen. Van zijn verre reizen bracht hij rare en vreemde voorwerpen mee, die uit het dieren, planten en delfstoffenrijk stamden, en die hem hielpen om zijn kennis uit te breiden. Het is ook dankzij de eerste ontdekkingsreizen dat we nu rododendrons, toverhazelaars en sequoia’s kunnen bewonderen op het domein. Door tuinen aan te leggen, heeft de mens het begrip schoonheid gecultiveerd. Maar wat is schoonheid ? Een schilderij van Fragonard, De schommel, toont aan dat alles afhangt van het standpunt …

“Dit museum is bijzonder geschikt voor kinderen”, besluit Carine Hubaille, een van de animatrices van het domein. “Er werden veel boeken verspreid over het traject en die houden altijd verband met de waargenomen thematiek. Er werden ook kleine plaatsen ingericht waar ze kunnen tekenen en hun eigen tuin ontwerpen. Een plekje vol ontdekkingen en verwondering ! ”

Beetje bij beetje heeft de mens zijn angsten overwonnen en is hij de natuur gaan temmen door er prachtige tuinen in aan te leggen.

HET VERHALENMUSEUM

© J-L LALOUX

Het in 2016 geopende MHiN of ‘Museum voor natuurlijke verhalen’ is een interpretatiecentrum voor jeugdliteratuur over de natuur. Het werd ondergebracht in het kasteel van het domein, dat zo zelf een nieuwe … jeugd kreeg.

“Met de restauratiewerken wilden we van de benedenverdieping een prestigieuze onthaalruimte maken en op de 1ste verdieping de kantoren van het pedagogisch team van het park onderbrengen”, legt Carine Hubaille uit. “Het MHiN, bevindt zich in de kelders en op de zolders, die plekken bij uitstek zijn om zich te ontspannen. Voor de toegang hebben de architecten een soort tuin uit Alice in Wonderland gemaakt. Ze hebben ook een buitenlift geplaatst om beide delen met elkaar te verbinden.”

De directeur herhaalt het graag : zijn visie komt voort uit de vaststelling van Rudyard Kipling, de schrijver van het Jungleboek : “Alle verhalen uit mijn jeugd beginnen bij de natuur”. De elfennecropool, de schaduwenkamer, het heldentheater, de verre paradijzen, de schrijversgalerij … Met de hulp van zijn medewerkers Pascal Le Brun (visualisering) en Olivier Simon (interieurarchitect) heeft Bruno Belvaux elke ruimte in scene gezet opdat de kinderen hun eigen verhalen zouden maken, in verband met de natuur en naar het voorbeeld van Dumas, Verne, Dickens, Tolkien, Andersen … Om in dit kasteel de vertellingen uit onze kindertijd tot leven te wekken, met slapende prinsessen, koninginnen als boze stiefmoeders en kasten die niet open mogen, is de directeur dikwijls gaan snuisteren op rommelmarkten en op veilingen, waar hij echte collector’s items heeft kunnen vinden, zoals het Winchester-geweer van Buffalo Bill, een Citroën van de Afrikaanse expeditie en versieringen uit Khmer-tempels … “De jeugd van vandaag kent alleen nog computerschermen ; daarom heb ik alles ingezet op boeken en voorwerpen. Geluid en film hebben ze thuis.”

Aan de uitgang van het interpretatiecentrum kun je lezen : “Als je je goed vermaakt hebt door toneel te spelen of een hut te bouwen, zo hebben wij ons ook vermaakt met het vervaardigen van de slangen waarmee je schijngevechten leverde en met de aquaria waarin je je hoofd dompelde … Word ruimtevaarder, goudzoeker, piraat, duiker, avonturier, cineast, autopiloot of acteur die prinsessen omhelst ! ”

© DPC 

Domaine de Chevetogne
Rue des Pîrchamps 1
B-5590 Ciney

+32 (0) 83 68 72 11

www.domainedechevetogne.be