Nieuwe tentoonstellingen inhet Museum, van 28 september 2013 tot 19 januari 2014

Marcel Mariën 
De clandestiene passagier

In 1937 breekt Marcel Mariën zijn bril en maakt hij de veren aan één enkel glas vast. Daarmee creëert hij ‘L’introuvable / Het onvindbare’ en vervult hij grotendeels de wens van zijn vriend Paul Nougé – de centrale figuur van het surrealisme in België – die dringend verzocht om ‘nieuwe gevoelens’ te creëren.

Mariën maakte heel wat collages, foto’s en assemblages, die bij de kijker een glimlach, verontwaardiging, een genoegen of een poëtische emotie opwekken en waarmee hij onvermoede mogelijkheden uit het beeld of het object haalt.

Mariën werd in Antwerpen geboren uit een Vlaamse vader en een Waalse moeder (en vice versa, preciseerde hij). Hij werkte, vanaf zijn eerste contacten met René Magritte en de Belgische surrealisten, als uitgever, fotograaf, assemblagekunstenaar, dichter, cineast en collagekunstenaar, waarbij hij bewust weigerde de voorrang te geven aan één discipline of één materiaal. Voor hem telde enkel de efficiëntie van de bedoeling, los van elke esthetische preoccupatie, van elke vormelijke concessie. Marcel Mariën getuigt van de geestkracht van de tweede generatie surrealisten. Gedurende meer dan vijftig jaar was hij de incarnatie van hun voortbestaan. Hij was er tegelijkertijd de acteur en de geschiedschrijver van, de rechter en de getuige à charge, de ondermijner ook, doordat hij de huichelaars en de usurpators bestreed.

Hij was een intieme vriend van Nougé, van wie hij koppig de geschriften verspreidde en zijn belang onderstreepte, en van Magritte. In hun geest zette hij hun werk voort. Met de schilder raakte hij gebrouilleerd door de publicatie van het pamflet Grande Baisse, dat hij samen met zijn medeplichtige Leo Dohmen opstelde.

In 1959, met beperkte middelen en met de hulp van vrijwilligers, realiseerde Mariën de enige authentieke surrealistische Belgische film, L’Imitation du cinéma, die in België gecensureerd en in Frankrijk verboden werd. Hij verbleef vervolgens in de Verenigde Staten en in communistisch China, waarvan hij bij zijn terugkeer het totalitaire karakter van het maoïstische regime hekelde.

In 1967 vond in Brussel zijn eerste individuele tentoonstelling plaats, de eerste in een lange reeks. Hij zette ondertussen zijn activiteiten voort via het tijdschrift ‘Les Lèvres nues’, opgericht in 1954, en via de uitgeverij met dezelfde naam die, behalve zijn eigen creaties, de essentiële teksten van het surrealisme in België uitgaf en het unieke ervan in het daglicht stelde. Marcel Mariën overleed twintig jaar geleden, op 19 september 1993. De tentoonstelling in het “Musée de la Photographie de la Fédération Wallonie- Bruxelles” in Charleroi wil geen retrospectieve zijn, maar zal focussen op de diverse activiteiten van Marcel Mariën en grote aandacht besteden aan zijn foto’s, waarvan de oudste lang onbekend zijn gebleven.

De tentoonstelling wordt vergezeld van de publicatie ‘Marcel Mariën, Le passager clandestin’, geschreven door Xavier Canonne, directeur van het Fotomuseum en samensteller van de tentoonstelling. Xavier Canonne was een intimus van Marcel Mariën.

Het boek, dat zal verschijnen bij uitgeverij Pandora in Antwerpen, omvat 460 bladzijden met meer dan 700 illustraties en zal in twee versies beschikbaar zijn, een Franstalige en een Engelstalige.

Michel Mazzoni
White Noise

Michel Mazzoni, in 1966 geboren in Frankrijk, woont in Brussel. Hij studeerde colorimetrie en sensitometrie. In zijn artistieke praktijk, waaraan hij zich sinds 2004 wijdt, neemt hij zijn toevlucht tot de fotografie, maar gebruikt hij soms ook een video-installatie. Zijn werk is een meditatie over tijd en ruimte. Sinds 2008 heeft hij drie monografieën gepubliceerd. White Noise is zijn vierde. Zijn werk wordt geregeld getoond op biënnales, op beurzen voor hedendaagse kunst, in kunstencentra, in galeries, in België, Frankrijk, Luxemburg en Zuid-Korea. Als kunstenaar is hij docent aan de hogere cyclus fotografie van de school Condé Nancy in Frankrijk.

“Michel Mazzoni bewerkt de tijd maar ook de ruimte. Hij wijdt zich aan een queeste naar het nauwelijks waarneembare, naar die verschuiving van de tijd die wij niet kunnen waarnemen. Hij legt zich ook toe op het gebrek aan belangstelling, op de verlatenheid, op de door de mens verwaarloosde zones die geleidelijk die langzame erosie ondergaan. […] Mazzoni ontwikkelt een oeuvre over het licht. Onderbelichting en overbelichting worden met elkaar geconfronteerd, vullen elkaar aan, zetten een dialoog in gang die niet rust voordat onze visie is verstoord. Deze bewerking van de fotografische materie gebeurt uiteraard opzettelijk, afhankelijk van de omstandigheden tijdens de opname en/of in de donkere kamer, of tijdens het scannen van het beeld. Dat werk over het licht lijkt een minuscule sluier te installeren tussen de kijker en het gefotografeerde voorwerp, een scheiding op te richten, en komt dat immense gevoel niet afsluiten maar verstoren. […] Geleidelijk aan worden details, onmerkbare vormen van de dichtheid van de sluier duidelijker. De observatie wordt verfijnd en gaat die vormen waarnemen, er worden tijdens de bewerkingen kleurovergangen gevormd die a priori monochroom zijn. […] Michel Mazzoni creëert dan wel een oeuvre over het licht, maar ook over de densiteit van de dingen. Meestal vloeit er een gevoel van zwaarte voort uit zijn reeksen. […] De gefotografeerde textuur neemt de vorm van ether aan, zoals bijvoorbeeld de mist of de wolken… Een van de dingen die Mazzoni zich in die foto’s, op die plaatsen afvraagt, is daarom de plaats van de mens. […] zijn spoor blijft aanwezig door aanwijzingen, overblijfsels, of door de architectuur… Zijn spoor wordt kenbaar gemaakt door de entropie zelf, wordt gevolgd door het opeenvolgend verlaten van plaatsen die vroeger vaak gekenmerkt werden door menselijke aanwezigheid.”

Hij wordt vertegenwoordigd door de Brusselse galerie “any space”.

* Uittreksels uit de tekst van Valéry Poulet “Michel Mazzoni : L’axiome de la pose B?” voor performArt augustus 2012

Kodachrome
Herinterpretatie van dia’s

Wat blijft er over van de Kodachrome? Een lied van Paul Simon, diapositieven en duizenden herinneringen aan de meest verkochte filmrol ter wereld. Sinds Kodak in 2009 definitief besliste de productie van de mythische film stop te zetten, is het allemaal verleden tijd, maar de souvenirs blijven.
Vandaag rest enkel nog de herinnering

aan zijn gesatureerde kleuren. Zijn dood laat sporen na en nostalgici worden verplicht zijn zo karakteristieke veroudering na te bootsen met Instagram. Er rest ons evenwel de ouderwetse charme van de projectie, waarbij we ons een veelheid aan wonderlijke geschiedenissen inbeelden in een wereld die niet de onze lijkt. De fletse kleuren spoelen onze geest en schenken die oude films terug aan onze ogen, die schitteren bij de ontdekking. Het diapositief verbindt het tijdperk dat door de chemie is vastgelegd met een andere tijd, die van de vertoning. Projectie of afdruk, de dia is positief, zowel in de letterlijke als in de figuurlijke betekenis. Hij verstart niet en verschijnt maagdelijk op zijn drager. Op het witte scherm verliezen herinneringen en vergeten zaken zich in de echo van hun tijd. Op papier geeft hij zich over aan zijn drager en gaat hij verloren, vergeelt hij of blijf hij ermee voortbestaan. In alle gevallen bieden de dia en de Kodachrome de kijker de vrijheid van de interpretatie.
De dienst Collectie is bezweken voor de

charme van dat anonieme lot, samengesteld uit Kodachromes, gefotografeerd door een Belgisch stel dat aan de Westkust van de Verenigde Staten heeft gewoond. Die beelden, gefotografeerd tussen 1949 en 1952, projecteren ons rechtstreeks naar het tijdperk waarin Jack Kerouac het continent doorkruiste en zijn beroemde On the Road schreef. We bevinden ons ver van de waanzin van Cassady en Kerouac, ver van hun constant uitgebraakte bliksems, maar zo dicht bij die traagheid en mythische schoonheid die zij grenzeloos bezingen en bewonderen. Nochtans sprong dat legendarische Amerika helemaal niet in het oog. De onderwerpen gingen verloren in dat vierkante formaat, alsof dat haast onmogelijk leek in de Verenigde Staten. Rekening houdend met de interpretatieve aard van het diapositief hebben we besloten die beelden opnieuw te kadreren, om het opzet te beperken en te wijzen op de louter cinematograf ische essentie.

Cropping America biedt, in cinemascoop, een traject langs de Westkust, waarbij iedereen zijn verlangens en droombeelden kan projecteren naar een tijdperk waarin Duke Ellington losbrak in bebop-improvisaties, waarin de heksenjacht hoogtij vierde, en waarin Marilyn Monroe haar eerste passen zette in de film…