- Dossier
Door Alain Voisot
Het Condroz-plateau stopt plots aan de Maasvallei en vormt een omwalling van steden en dorpen langs de oude weg die Luik met Namen verbindt. Een van de mooiste haltes onderweg is ongetwijfeld Hoei.
Dicht tegen zijn citadel aangeleund, is Hoei echt een aangenaam en charmant stadje. Wanneer we oude gravures van de stad bekijken, beginnen we te dromen van het kasteel dat tot in 1676 op deze rots stond. Hoei is dan een belangrijke plaats in Wallonië. Ondanks de desastreuze stedenbouwkundige plannen van de jaren zestig blijven er nog mooie middeleeuwse straatjes over die allemaal naar de collegiale kerk leiden. Voor u er naar binnen gaat, moet u zeker een blik werpen op het Bethlehemportaal, het is een van de kunstwerken van de stad die momenteel worden gerestaureerd. Het portaal biedt toegang tot een geplaveid straatje dat langs het schip loopt. Omringd door monumentale grafstenen, een herinnering aan vergane glorie, mondt het uit op een pleintje dat wordt gedomineerd door het roosvenster Li Rondia tegenover het Office du tourisme.
Een crypte vol schatten
Na 21 jaar restauratiewerken kunnen we de volledige schat eindelijk weer bewonderen in de collegiale: de reliekschrijnen van Sint- Domitianus en Sint-Mengold, evenals dat van de Maagd waarvan de restauratie in 2012 werd beëindigd. Het reliekschrijn van Sint-Marcus, dat kleiner en soberder is, bevat opmerkelijk emailwerk. De eerste twee schrijnen worden toegeschreven aan Godfried van Hoei. Het schrijn van Sint- Domitien werd in de 1ste, 15de en 16de eeuw bijgewerkt. Alleen de bijzonder mooie vernis bruns en het email zijn nog oorspronkelijk, evenals de inscripties en kopergravures. Er vallen nog meer uitzonderlijke stukken te ontdekken, zoals het medaillon uit email van de Levensboom, een pareltje van Maaslandse kunst van rond 1160, de kelk en het grafkruis van Théoduin de Bavière (Diederik van Beieren) (1075), een reliek van het Ware Kruis, evenals edelsmeedkunst uit Hoei en Luik.
Voor het midden van de 12de eeuw onderscheidt het atelier van Godfried van Hoei zich zowel door zijn schrijnen als zijn champlevé-email. In zijn iconografische thema’s gebruikt hij iets waardoor de Maaslandse kunstenaars worden herkend en geïdentificeerd: het subtiele en suggestieve spel van de overeenkomsten tussen het Oude en het Nieuwe Testament.
Neem het steegje links van het gebouw wanneer u van het centrum komt. Daar, boven uw hoofd, domineert een spitsboog de ingang. Op het tympaan een polychroom haut-reliëf uit de 14de eeuw. Dit prachtige kunstwerk is verdeeld in verschillende taferelen in twee V-vormige segmenten. De figuren zijn uitgewerkt in haut-reliëf, beeldhouwwerk waarbij alle zijden worden bewerkt en sommige figuren helemaal loskomen van de achtergrond. De tufsteen is vrij broos, wat deze schat nog kwetsbaarder maakt. Toch is die redelijk intact tot bij ons gekomen. Er worden vier scènes afgebeeld: Christus’ geboorte, de Aanbidding der Herders, de Moord op de onschuldige kinderen en de Aanbidding der Wijzen. Deze voorstelling in 3D begint onderaan links in haut-reliëf. De Maagd ligt neer en heeft het kindje Jezus in haar armen. Boven ligt het goed ingebakerde kindje Jezus in een tenen wiegje verwarmd door de adem van de os en de ezel. Op het dak van de stal, muzikanten, een herder… een allegorie van een middeleeuws feest, met een aanzet van een danspasje. In het midden, onder de punt van de spitsboog, de Moord op de onschuldige kinderen en het verschrikte gezicht van een moeder. Rechts bieden de Drie Koningen hun offergaven aan. Daarrond overal engelen en apostelen die zegenen, bidden en toekijken.
Lekker eten
Le Coq aux Champs
Route Montys, 71, B-4557 Soheit-Tinlot
Banderollen
In de 12de eeuw maakten de Maaslandse emailkunstenaars een speciaal soort reliekhouder, namelijk de spreukband. Zou de Belgische traditie van het stripverhaal hier haar oorsprong vinden? Email van kleisilicaat is een glasachtige substantie bestaande uit silicium, veldspaat, kaolien en metaaloxiden in poedervorm. De verglazing wordt verkregen bij het bakken op hoge temperatuur van dit kwartszand waaraan een bepaalde hoeveelheid loodoxide werd toegevoegd of kalium vermengd met magnesium. Bij het smelten wordt het mengsel transparant of in de massa gekleurd door toevoeging van metaaloxiden: koper van verschillende oxidatiegraad voor groen, rood, zwart en turkoois; kobaltoxide voor blauw; zilveroxide voor geel; antimoonoxide en ijzeroxide voor bruin; tin voor wit; mangaan voor de paarse tinten en ten slotte goud voor robijnrood.